Ekonomi Politika Strateji 26
Eylül 2021
Søren Kierkegaard’ın sevdiğim bir sözü vardır:
“Hayat, geriye bakarak anlaşılır, fakat ileriye doğru yaşanmak zorundadır.”
Bu sözü hem ekonomik analiz çerçevesinde bir bakış açısını aktaracak şekilde kullandığımdan, hem de Ekonomi Politika Strateji (EPS) yazılarımın bir yansıması hâline geldiğinden bu ifade benim için biraz daha değerlidir. Geçmiş veri setinden çıkarılan anlam ve geleceğe yönelik tahminin önemine yapılan vurgudur öne çıkarmak istediğim tema.
Bu raporu ilk defa okuyanlar için EPS raporlarımın, küresel gelişmeleri izleyen, odak noktası olarak da daha ziyade finansal piyasaları ve emtia piyasalarını etkileyen olayları öne çıkaran kişisel bir özet olduğunu belirtmek isterim. Tarafsız bir şekilde, saygın basın kuruluşlarında yer alan haberleri kaynak göstererek not ettiğim bilgilerden oluşan değerlendirmeler, aşağıdaki beş soruya cevap aramaktadır.
Gelişme
Sebep / Sonuç
Beklenti / Strateji
Geçen Ay Neler Oldu?
Neden Oldu?
Bu Ay Neler Olabilir?
.
Hangi Etkileri Meydana Getirdi?
Nasıl Bir Strateji İzlemeli?
Satışa çıkan üçüncü kitap, toplantı organizasyonu ve diğer çalışmalar nedeniyle yoğun bir ay olduğu için öncelikle Ekonomi Politika Strateji yazısıdaki gecikmeden dolayı üzgünüm. Bu yazının gecikmesi demek, buna paralel inşa ettiğim sonraki aya yönelik Piyasa Analizleri ve Beklentiler yazısının da gecikmesi demek. Ancak yapmış olmak için yazmaktansa biraz bekletip kısa bir formatta hazırlamayı tercih ettim.
Dilerseniz gelin geçtiğimiz ay yaşanan olayları ülke ve bölge bazındaki klasik tablomuz üzerinden inceleyelim:
Detay
Sebep – Sonuç
Beklenti – Strateji
ABD
ABD tarafında, artık biraz da alışmaya başladığımız bütçe açıkları, görüşmeler ve borç sorunu kapsamında hükümetin kapanması sorunları gündemdeydi.
Bunların bir kısmı aşılmış olsa da borç sorunu piyasaların başını bir süre ağrıtmaya devam edecek gibi. Gerçi o konuda da her zaman parasal çözümler mümkün olsa da bu teknik riskler kısmen bahane olacak gibi.
Birleşik Krallık
BREXIT ve tedarik zinciri sorunları Birleşik Krallık’ı ciddi anlamda vurdu diyebiliriz. Gerçi bunlar Kraliçe TIR sürebilir mi şakalarıyla yumuşatılıyor, ancak benzin istasyonlarının kapatılması, zincirlenmesi ve elindeki yakıt olan istasyonlarınsa tuhaf kuyruklara sahne olması sıra dışı bir gerçeklik.
Bu konu sadece yakıtla da sınırlı değil. Bazı temel gıda maddelerinin tedarikinde yaşanan sorunlar, insanları endişe ile gıda maddesi stoklamaya da itiyor. TIR kullanacak kişilerin bulunması ise sorunları çözmeye yetmeyecektir.
Avrupa Birliği
Birleşik Krallık’ta benzin kuyruğu olur da Avrupa Birliği’nde enerji krizi olmaz mı? Olur tabi ki. Aşağıdaki grafik sığ tahtada spekülatif bir hisse senedini değil, Avrupa’da doğal gaz fiyatlarını göstermektedir.
Son 20 yılın fiyatlarına ve 2020 sonrası akıl almaz yükselişe bakarak enflasyonun geçici olduğunu iddia edenler sanırım enflasyonun tüm ortalamları geçeceğini kastediyorlar. Çünkü bunun maliyet enflasyonu ile ürün fiyatlarına yansıyacağını düşünmek çok da zor değil.
Almanya
Almanya’daki genel seçimler konusuna önceki aylarda yer vermiştim ve sonuçlar beklendiği şekilde Sosyal Demokratlar‘ın zaferiyle sonuçlandı. 210 koltuk alan SPD Merkel’in CDU/CSU’na 12 koltuk ile üstünlük sağladı.
740 koltuklu parlamentoda şimdi de daha önce konuşulduğu gibi trafik lambası şeklinde belirtilen SPD-FDP-Yeşiller ihtimali ağır basıyor. Fakat bu partilerin programlarındaki uyumlu olmayan yönlerin sıkıntılara yol açabilmesi ihtimali de ortada.
Japonya
Olimpiyatlar sonrasında Suga’nın görevi bırakmasıyla yaşanan seçim yarışının galibi ve Japonya’nın 100. Başbakanı Fumio Kishida oldu. Beklenen bir sonuç olduğunu söyleyebiliriz. Kishida en tecrübeli ve en “orta yol izleyen” bir adaydı.
Yine beklendiği gibi ilk söylemi de ekonomik teşvik paketleri üzerine çalışmaya başlama mecburiyeti şeklindeydi. Yatırımcıların Suga dönemindeki memnuniyetsizliğine göre daha sıcak bir karşılama olsa da işler o kadar ümit verici değil.
Rusya
AB ile enerji hatları açısından sorunlar olsa da petrol fiyatlarının 80 doların üzerine çıkması başta olmak üzere Rusya’nın bu durumdan memnun olduğunu düşünebiliriz.
Putin içinse Avrupa Birliği’nde ve küresel ölçekteki enerji krizi bir doğum günü hediyesi gibi oldu. Artan bağımlılık ve alternatiflerin sorunları Rusya’nın elini güçlendirecektir.
Türkiye
Putin ve Erdoğan, 29 Eylül tarihinde Soçi’de bir araya geldiler ve başta Suriye konusu olmak üzere savunma sistemi üzerine yeni anlaşmaların görüşüldüğü belirtildi.
FED’in parasal genişlemeyi azaltma ve faiz artışına ilişkin beklentileri yönettiği bir ortamda diğer ülke merkez bankaları hafif faiz artışlarıyla sermaye çıkışlarına karşı dengeyi korumaya çalışıyorlar. Bu durum aşağıdaki haritada net bir şekilde görülüyor.
Zaten Biden ile görüşmeler öncesinde ABD televizyonundan da bu çerçevede bir açıklama yapılmıştı ve AB’nin Suriye konusunda Türkiye’nin desteğine ihtiyacı olduğu da bilinen bir durum. Detaylar hakkında ise raporda bilgi yer almıyor.
TCMB ise önceden belirtildiği ve işaret edildiği üzere 100 baz puanlık bir faiz indirimi gerçekleştirdi. Enflasyon cephesindeyse çekirdek enflasyon üzerinden hesaplamalar gündemde ve baz etkisiyle 25 ve 50 baz puanlık ek indirimleri sürpriz olarak görmem.
Çin
Evergrande şirketinin devasa borcu ve bunları ödeme kapasitesinin sorgulanmasıyla başlayan kriz ve bunun bulaşıcı etkileri başta Asya olmak üzere tüm piyasalar üzerinde bir karabulut.
Gayrimenkul sektörü başta olmak üzere “ciddi bir yıkım yaratma potansiyeli çevrelenmeye çalışılacak, ancak şirket de kurtarılmayacak” politikaları arasında dengenin nerede oluşacağını kestirmek zor.
Orta Doğu
Tedarik zinciri sorunları ve ham madde fiyatlarındaki ciddi artışlardan en çok fayda sağlayan bölgelerden biri de bu tür doğal kaynaklara sahip olan ülkeler oldu.
Her ne kadar izlediğim videolar ve okuduğum raporlarda bu ülkelere yatırım yapılmasının zamanı dense de daha geçen sene aşırı uç (hatta vadeli sözleşmelerde negatif) fiyatların görüldüğünü ve “uzmanların” fiyat tahmini konusunda ne kadar “başarılı” olduğunu bir kere daha düşünmekte fayda var.
Herkese iyi bir Ekim ayı dilerim.
Ergun UNUTMAZ, 07.10.2021