Kahve: Bir Acı Tarih

Antony WILD [1]

Daha önce inceleme-araştırma kategorisinde ‘‘Çayın Kültür Tarihi’’ni ele almış ve beş bin yıllık bir içeceğin doğası, hazırlanma süreçleri ile siyasi ve kültürel alanlardaki rolü hakkında beğendiğim bir kitabı önermiştim. Eğer henüz okumadıysanız öncelikle bu kitabı okumanızı tavsiye ederim, çünkü ‘‘Kahve: Bir Acı Tarih’’ bu bağlamda çayı tamamlayıcı bir rol üstleniyor.

Kahve bitkisinin bulunuşu, ticaret ve diplomasi eksenlerinde farklı ülkelere geçişi, kahve içeceğinin tüketim kalıpları ve kahvehanelerdeki rolü ile tarihsel süreçlere etkisi kitapta kapsamlı bir şekilde aktarılmış. Boston Çay Partisi’nde İngiliz çayının denize dökülmesinin neden Sömürge Devriminin sembolü olduğu; Sömürgecilik ve kölelik anlayışının kahvenin tadını nasıl acılaştırdığı; ve Çin Define Filolarının ziyaretleri, Sufilerin kahve bitkisini çay demlem benzeri yöntemlerle demleme denemeleri benim bu kitapta özellikle beğendiğim temalardı.

Diğer taraftan bence kitabın eksik olan bir yönü, aktarılan bilgilerin haritalarla desteklenmemiş olması. Coğrafya bilgisine ve kahve ile adı geçen ülke ve şehirlere bu kadar yer verip harita eklememek araştırma konulu bir kitap için biraz zayıf olmuş, yine de herşeyi yazardan beklememek lazım. Google Maps veya benzeri kaynaklar bu konudaki açığı fazlasıyla telafi ediyor zaten.

Konu eser sahibinden açılmışken, Antony Wild:  İngiltere’nin en büyük kahve şirketlerinden birinde,  13 yıl satın alma müdürü olarak çalışmış ve  İngiltere’ye özel seçim kahveyi  getiren isimlerden biri. Yazar daha sonra danışmanlık ve gazetecilik yapmış, sömürgecilik tarihi üzerinde uzmanlaşmış. Bu kapsamda kitapta (belki de gereğinden biraz fazla olarak) kahve şirketleri ve sömürgecilik konuları oldukça detaylı ele alınmış.  Hatta bazı bölümlerde  (mesela bir ara Napolyon’un biyografisini mi okuyorum acaba diye düşündüğüm anlar gibi) konudan kopmalar olduğunu belirtmeliyim. Bazı bölümlerde de Amerikan emperyalizmine karşı bir tavır takınılması okuyucu için nesnellikten uzaklaşma hissi vermekle kalmıyor rahatsız edici bile olabiliyor. Her ne kadar kahve üretimindeki koşulları ve genel olarak siyasi rejimlerin şekillendirildiği az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin hâlini göz önüne alınca yazara hak vermemek elde değilse de bu tür bölümlerin okuyucuyu kahve temasından uzaklaştırdığına inanıyorum.   

Ergun UNUTMAZ, 19.05.2017

[1] Antony WILD, (Coffee a Dark History) MB Yayınevi, Birinci Basım, 2007, İstanbul (Türkçeye çeviren Ezgi ULUSOY).