Para Politikası 19

FED – Temmuz 2022

ABD Federal Rezerv Bankası FED’in 27 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleştirdiği toplantıda politika faizinin ikinci kez 75 baz puan arttırılmasına karar verildi. Böylece politika faizi yüzde 2,25 – 2,50 bandına çekilmiş oldu. Aşağıda, Grafik 1’de, FED’in politika faizleri için alt ve üst bantları mavi çizgilerle, son artış puanını ise en alt kısımda gösterdim. Aynı grafikteki açık renk sütunlar ise yıllık tüketici enflasyon değerlerini göstermektedir. Son açıklanan veri ile yüzde 9,06 seviyesine ulaşan enflasyon, FED’in bu şekilde yüksek oranlı faiz artışları yapmasının gerekçesidir.

Daha önceki toplantıda beklenti 50 baz puanlık bir faiz artışı şeklinde olduğu hâlde FED’in 75 baz puanlık bir artış yapması oldukça geniş yankı bulmuştur. FED ise yaptığı açıklamada verilere bağlı hareket ettiklerini belirterek son gelişmelerin bu tür yüksek oranlı bir artış gerektirdiğini aktarmıştı. Bu kez tam beklendiği gibi bir eylem geldi ve basın toplantısında Powell’a neden 100 baz puan artış yapılmadığı sorusu yöneltildi. Powell ise verilerin buna lüzum bırakmadığını, ancak ihtiyaç olsaydı da yapılabileceğini belirtti. Hatta sonraki toplantılarda da yüksek oranlı bir artış yapılabileceği sinyalini verdiyse de piyasa bunu şimdilik 50 + 25 baz puan şeklinde değerlendiriyor ve piyasalarda iyimser bir hava var.

Yumuşak iniş benzeri şeklinde takip ettiğimiz senaryoda FED’in faiz artışlarıyla enflasyon üzerinde kontrol sağlarken ekonomik büyümeyi de tehlikeye atmaması kastediliyor. Enflasyona karşı zamanında ve gerektiği gibi eylem planı uygulamayan FED’in şimdiki şahin ve önden hareket eden tavrı bu anlamda normal karşılanabilir. Ancak sadece iş gücü piyasasının güçlü olduğu varsayımı ile resesyon riskini görmezden gelmek ya da hafife almaksa sonradan pahalıya mal olabilir.

FED’in ortalama enflasyon hedefi olan yüzde 2,00 değerini yakalama kararlığı ise geçen toplantıda sunulan ve Grafik 2’de paylaştığım nokta çizelgelerle birlikte ele alınabilir. 2022 yıl sonu projeksiyonları yüzde 3,4 değerini göstermektedir ve piyasalar da şimdilik bu tempoya kredi vermektedir. Kısa vadede bu hedefin yakalanamayacağı ortadadır, ancak izlenen yol güven tesis etmiş gibidir ve 2025 için bu hedefin mümkün olduğu söylenebilir. Bu konuya farklı bir açıdan yaklaşan başka bir yazıyı üzerinde çalışıyorum ve onu da ileride paylaşacağım.

Son olarak, önemli bir diğer konu da FED’in geçmişteki hatalarını kabul etmesi, enflasyonun yıkıcı etkilerini vurgulaması ve bu süreçte üst üste iki kez yüksek oranlı artışla enflasyona karşı sert ve önleyici tavır alması kaybettiği güveni büyük ölçüde tekrar kazanmasıdır. Ancak resesyon riski açısından FED’in, sadece iş gücü piyasası verileriyle ikna edemediği de büyük bir kesim vardır. Dolayısıyla farklı tezleri dinleyip günün sonunda kendi oluşturduğumuz portföylerin getirisini en yüksek seviyede tutmaya gayret edeceğiz.

Açıklamanın tam metnine Federal Rezerv Sistemi Yönetim Kurulu sitesinden ulaşabilirsiniz.

ECB – Temmuz 2022

Enflasyon olgusu farklı ülkelerde, farklı dinamiklerle kendini göstermektedir. Hatta Avrupa Birliği ülkelerindeki dinamikler bile birbirinden farklı olabilmektedir. Dolayısıyla da Avrupa Merkez Bankasının para politikasının etkileri tüm bölgelerde aynı etkileri meydana getirememektedir. İngilizce “fragmentation” şeklinde tanımlanan ve ilk günden beri “ayrışma” olarak çevirmeyi uygun bulduğum risk konusunun önümüzdeki günlerde çok fazla tartışılacağını daha önce Twitter yazımda da belirtmiştim. İtalya’nın uzun vadeli tahvil faizlerinin Almanya’nın uzun vadeli tahvillerine göre açılan farkı kısa sürede ne kadar haklı olduğumuzu gösterdi. Beklenmeyen ya da İtalyan politikasını bilenler için sürpriz olmayan durumsa Mario Draghi‘nin tekrar birlik oluşturma çabalarının karşılık bulamadan istifa ile sonuçlanması oldu.

Avrupa Merkez Bankası bu nedenle TPI: Transmission Protection Instrument yani Aktarım Koruma Aracı olarak çevirebileceğimiz bir karşılıkla alet çantasına yeni bir araç ekledi. Daha önce PEPP ve OMT ile müdahale etkinliği için sahip olduğu araçlara ilave olarak tasarlanan bu yeni politika ikisinin ortasında yer alıyor ve etkin bir şekilde kullanılabilir. Ancak piyasanın mekanizmayı test etmemesi için hazırlanan koşulların oldukça muğlak olması şeffaflık ve anlaşılabilirlik ilkelerine ters düşerek öngörü yapmayı da zorlaştırıyor.

Ukrayna’da devam eden savaş koşullarının getirdiği enerji fiyatlarındaki artış, Nord Stream 1 kesintisi ve doğal gaz konusunda yaşanacak kısıtlamalar arz yönlü sorunlar açısından enflasyon üzerindeki en büyük sıkıntı olmaya devam ediyor. Hâlihazırda bütünsel salgın sonrası yüksek seyreden talep ile ortaya çıkan bileşim sonucu, enflasyon son kırk yılın en yüksek noktasına gelmiştir. Grafik 3’te Avrupa Birliği kapsamındaki 27 ülke için yıllık enflasyon verilerini sarı çizgiyle gösterdim. Geçen senenin aynı ayına göre yıllık enflasyon yüzde 9,55 şeklinde gerçekleşmiştir. Tahminler yerine gerçekleşmeleri aldığım için son veri Haziran 2022’ye aittir. Mavi çizgi ve sütunlar ise politika faizini ve mevduat kolaylığı faiz oranını göstermektedir.

21 Temmuz 2022 tarihinde Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın başkanlığında gerçekleştirilen toplantıda 50 baz puanlık artışla on yıldan fazla süren bir devir kapanmış, yeni bir döneme girilmiştir. Politika faizi yüzde 0,50, mevduat kolaylığı faizi ise yüzde 0,00 seviyesine çekilmiştir. ECB’nin yıl sonu enflasyon hedefi ise yüzde 2,00 seviyesindedir.

Basın açıklamasına erişim için ECB’nin resmî internet sitesine bağlantı ekledim.

Ben bu ECB toplantısında 50 baz puanlık bir faiz artışı, FED açısından da 75 baz puanlık bir artış bekliyordum. Her iki veride de başarılı bir projeksiyonun karşılığını portföyüm açısından almak yeterince büyük bir ödül oldu. Önümüzdeki günler ayrışma, resesyon ve faiz artışlarının seyri açısından kritik olmaya devam edecek. Rehavete kapılmadan çalışmaya devam.

Herkese işlerinde başarılar dilerim.

TCMB – Temmuz 2022

21 Temmuz 2022, Perşembe günü gerçekleştirilen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu Toplantısında, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının, yüzde 14,00 seviyesinde sabit tutulmasına karar verilmiştir. Böylece TCMB son yedi toplantıda faiz oranlarında bir değişiklik yapmamayı tercih etmiştir. Grafik 4’te mavi çizgi 18 Ocak 2018 tarihinden itibaren politika faizinin seyrini göstermektedir.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından aylık olarak açıklanan Tüketici Fiyat Endeksi verileri ise Mayıs 2022 için son veriyi kapsayacak şekilde grafikte sarı sütunlarla gösterilmektedir. Bir önceki yılın aynı ayına göre enflasyon değişimi Haziran ayında yüzde 78,62 olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki aya göre değişim ise yüzde 4,95 düzeyindedir.

Grafik 5’te ise enflasyon beklentileri için TCMB sitesinde yer alan Enflasyon ve Çıktı Açığı tahminleri gösterilmektedir. TCMB’nin yıl sonu enflasyon hedefi 2012 yılından beri yüzde 5,00 seviyesinde olup zaman içerisinden değişmemiştir. Gerçekleşen enflasyon ve yıl sonu için beklenen enflasyon tahminleri ise geniş bir aralıkta dalgalanmaktadır. 2022 yılı sonu enflasyonu için tahmin aralığın orta noktası yüzde 60,4’tür.

Alınan kararın gerekçesi ile Para Politikası Kurulu açıklamasının tam metnine TCMB sitesinden ulaşabilirsiniz.

Ergun UNUTMAZ, 28.07.2022