Para Politikası 23

FED – Şubat 2023

ABD Federal Rezerv Bankası (FED), politika faizini üç kez 75 baz puan arttırdıktan sonra, 14 Aralık 2022 tarihinde gerçekleştirdiği toplantıda 50 baz puanlık artışla yavaşlama sinyali vermişti. 2023 yılı beklenti raporlarının çoğunda da enflasyonda zirvenin görüldüğü bundan sonraki sürecin daha ılımlı geçeceğine dair görüşleri okumuştuk. Dolayısıyla toplantı öncesi beklenti 25 baz puanlık bir artış şeklinde olup açıklamaların ne kadar şahin olacağı merak konusuydu.

Grafik 1’de, FED’in 25 baz puanlık artış kararının da işlendiği durum yer almaktadır. Politika faizleri için alt ve üst bantları mavi çizgilerle, son artış puanını ise en alt kısımda, işaretle gösterdim. Böylece yeni durum yüzde 4,50 – 4,75 aralığında bir politika faizine denk gelmektedir. Aynı grafikteki açık renk sütunlarsa yıllık tüketici enflasyon değerlerini göstermektedir. Son açıklanan veri yıllık enflasyonun yüzde 6,45 seviyesinde olduğunu göstermektedir.

Basın toplantısında Jerome Powell’ın söyledikleriyle piyasanın yine ayrıştığını düşünüyorum. Faiz kararını önceden fiyatlayan piyasalar pek tepki vermemişken toplantıyla birlikte hisse senetleri, tahvil ve diğer piyasalarda güçlü alımların geldiğini gördük. Oysa Powell net bir şekilde faiz artışlarının süreceğini ve nihai noktanın muhtemelen piyasaların beklediğinin üzerinde bir yerde oluşacağını söylediği hâlde. Gerçekten ilginç bir durum.

Peki buna sebep olan neydi? Öncelikle geçen yılın son çeyreğindeki satışların gereğinden fazla olduğunu düşünüyorum ve bunun fark edilmesiyle başlayan çıkışın sürmesinde sadece iyi haberler dikkate alınabiliyor. Burada da enflasyonda zirvenin görülmüş olduğu, faiz artışlarının enflasyonu düşürmede işe yaradığı ve birkaç artış sonrasında gelişmelerin izleneceği ifadesi piyasalar için yeterliydi. Gerisini dinlememiş bile olabilirler. Mesela daha yapılacak çok iş var ifadesi ya da gelecek verilere göre sıkı para politikasına devam edeceğiz düşüncesi piyasanın görmek istediği karenin içinde değildi. Son olarak da para politikası ve gerçekleşmelerin yansıması arasında bir zaman gecikmesi var ve ekonomik büyümeyi faiz artışlarıyla gereğinden fazla boğmak ekonomik yavaşlamanın daha etkili hissedilmesine neden olabilir. İş gücü piyasasının güçlü seyriyse yumuşak iniş senaryosuna destek olmaktadır. Bu yüzden faiz oranlarındaki düşüşü tek başına değil, genel çerçevede değerlendirmek daha doğru olacaktır.

Grafik 2’de ise FED’in politika faizinde artışların ne kadar sürebileceği ve zirvenin nerede olabileceğine dair bir grafik yer alıyor. Makroekonomi ve para politikasıyla ilgilenenler Taylor Kuralını ve enflasyon hedeflemesini zaten yakından bilirler. Bu kapsamda yapılan tahminler Grafik 2’de yeşil sütunlarla gösterilmektedir. FED politika faizi ise kırmızı eğriyle belirtilmekte olup üst bant değeri yüzde 4,75 seviyesindedir. Grafikte ayrıca gri alanlarla işaretlenen resesyon dönemleri de portföy yönetim sürecinde bizim tercihlerimize yön verebilir.

Son toplantının tam metnine Federal Rezerv Sistemi Yönetim Kurulu sitesinden ulaşabilirsiniz.

ECB – Şubat 2023

Enflasyon dinamikleri açısından enerji kaynaklı maliyet artışına daha fazla maruz kalan Avrupa’da gerek iklim koşulları gerekse alınan tedbirlerle enerji fiyatlarının düşüşü merkez bankasına da bir kolaylık sağlamıştır. Başka bir deyişle talep kaynaklı enflasyonu yavaşlatmak için arttırılan faizler arz sorunlarıyla birleşerek ekonominin aşırı yavaşlamasına neden olmamaktadır. Ortodoks politikaları uygulama ve enflasyonun halkın satın alma gücünü eritmesine engel olma yönündeki kararlılık bundan önceki açıklamalarda da öne çıkıyordu.

Grafik 3’te Avrupa Birliği kapsamındaki 27 ülke için yıllık enflasyon verilerini sarı sütunlarla gösterdim. Geçen senenin aynı ayına göre yıllık enflasyon yüzde 10,39 ile hâlâ çift haneli seviyelerdedir. Talep koşullarındaki canlılık devam ettiği için de FED benzeri bir açıklamayla verilere bağlı şekilde gereğinin ilerde de yapılacağı aktarılmıştır.

Bu açıklamalar kapsamında, 02 Şubat 2023 tarihinde Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın başkanlığında gerçekleştirilen toplantıda enflasyon, talep ve üretim koşulları dikkate alınarak 50 baz puanlık artış gerçekleştirilmiştir. Böylece politika faizi yüzde 3,00, mevduat kolaylığı faizi ise yüzde 2,50 seviyesine çekilmiştir. ECB’nin yıl sonu enflasyon hedefi ise yüzde 2,00 düzeyindedir.

Basın açıklamasına erişim için ECB’nin resmî internet sitesine bağlantı ekledim.

TCMB – Ocak 2023

19 Ocak 2023, Perşembe günü gerçekleştirilen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu Toplantısında, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranında bir değişikliğe gidilmedi ve politika faizi yüzde 9,00 seviyesinde sabit tutuldu. Grafik 4’te mavi renkli eğri 18 Ocak 2018 tarihinden itibaren politika faizinin seyrini göstermektedir. İlk dört yıl için sadece Ocak ayı verileri, sonraki iki yıl içinse tüm toplantı tarihleri ve değişiklikler gösterilmektedir.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından aylık olarak açıklanan Tüketici Fiyat Endeksi verileri ise 3 Ocak 2023 tarihli son veriyi kapsayacak şekilde grafikte sarı sütunlarla gösterilmektedir. Bir önceki yılın aynı ayına göre enflasyon değişimi Aralık ayında yüzde 64,27 olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki aya göre değişim ise yüzde 1,18 düzeyindedir.

Grafik 5’te ise enflasyon beklentileri için TCMB sitesinde yer alan Enflasyon ve Çıktı Açığı tahminleri sunulmaktadır. TCMB’nin yıl sonu enflasyon hedefi 2012 yılından beri yüzde 5,00 seviyesinde olup zaman içerisinden değişmemiştir. Gerçekleşen enflasyon ve yıl sonu için beklenen enflasyon tahminleri ise geniş bir aralıkta dalgalanmaktadır. 2023 yılı sonu enflasyonu için tahmin aralığın orta noktası yüzde 22,3 şeklindedir. Ancak enflasyon ataleti, enflasyona yol açan faktörler ve akademik çalışmalar 2023 yıl sonu enflasyonunun yüzde 40 seviyesine yakın bir yerde oluşabileceğini ortaya koymaktadır. Özellikle de seçim yılı olması nedeniyle parasal genişleme ve bütçe disiplini sapmalar gösterirse yüzde 22,3 seviyesi pek erişilebilir durmaz.

Alınan kararın gerekçesi ile Para Politikası Kurulu açıklamasının tam metnine TCMB‘nin internet sitesinden ulaşabilirsiniz.

Ergun UNUTMAZ, 02.02.2023