Para Politikası 25
Nisan ayında büyük merkez bankalarının para politikası toplantıları yoktu. Aslında bu aralık, enflasyon başta olmak üzere ekonominin durgunluk riskine karşı diğer göstergeleri izlemek için iyi bir fırsat sundu. Manşet enflasyonun genel olarak düşüş seyrine karşı, çekirdek enflasyondaki yapışkanlık yine çoğu bölgede gözlemlenen bir olgu oldu. Bununla birlikte enerji fiyatlarındaki düşüş üretim maliyetleri üzerindeki baskıyı azaltırken enflasyonun yol açtığı satın alma gücü kaybının talep koşullarını ve şirketlerin kâr marjlarını olumsuz etkilediği de piyasalarda dikkatimi çeken diğer bir gelişmeydi. Dolayısıyla resesyon riskinin giderek arttığı Grafik 1’de yer verdiğim iki önemli göstergeden de okunabilir. 10 yıllık ve 2 yıllık devlet tahvillerinin getiri farkı ve FED’in yakından izlediği 10 yıllık tahvillerle 3 aylık hazine bonolarının getiri farkı ABD piyasaları için sert bir şekilde negatif bölgede. Geçmiş verilere bakarak resesyonun kaçınılmaz olduğu söylenebilir. Ancak asıl soru bunun ne kadar derin ve uzun olacağı ya da başka bir deyişle hafif ve kısa bir sürede atlatılıp atlatılamayacağı şeklinde.

FED – Mayıs 2023
ABD Federal Rezerv Bankası (FED), politika faizini 3 Mayıs tarihli toplantıda 25 baz puan (bp) arttırdı.
FED Başkanı Jerome Powell enflasyonla kararla mücadelenin süreceğini belirterek sıkı para politikasına devam edileceğini aktarmıştı ve bu faiz artışının enflasyonun düşmeye devam ettiği bir ortamda gelmesi önemliydi. Ancak diğer taraftan para politikasının gecikmeli etkisi ve ekonomik büyümedeki riskleri de gözeterek bir süre ara verileceğini belirtmek de bir o kadar değerliydi.
Toplantıya gelirsek; politika faizi (Fed Funds Rate: Kırmızı %5,08) ile alt ve üst bantlar için (beyaz ve mavi) değerler Grafik 2’de görüldüğü gibidir. Turkuaz sütunlarsa toplantı tarihlerinde alınan ve en son 25 baz puan (bp) artışın da işlendiği faiz kararlarını göstermektedir. Son durumda politika faiz bandı yüzde 5,00 – 5,25 aralığındadır.
Grafik 3’teyse manşet enflasyon (beyaz) ve çekirdek enflasyon (mavi) açısından eğilime yer vererek sarı sütunlarla da politika faizindeki değişimleri yansıttım. Geçen senenin aynı ayına göre manşet enflasyonun yüzde 5,5 ve çekirdek enflasyonun yüzde 5,0 seviyesindeki hareketi zirvenin geride kaldığını işaret etse de yüzde 2 şeklindeki enflasyon hedefinin hâlâ çok üzerinde olunması Powell’ın konuşmasında özellikle vurguladığı bir gerekçe. Finansal koşullardaki daralma, iş gücü piyasasındaki gelişmeler ve piyasalardaki beklenti yıl sonuna doğru 25 bp’lik bir faiz indirimi yapılabileceğine işaret ediyor. Aksini düşünenler için 2007 yılındaki zirveye geldiğimizi ve şimdiye kadarki en hızlı faiz artış döngüsünü yaşadığımızı ve koşulların üçüncü çeyrek sonunda netleşeceğini söyleyebilirim.
ABD Enflasyon Gelişmeleri konusunda hazırladığım akışa bağlantı üzerinden;
Son toplantının tam metnineyse Federal Rezerv Sistemi Yönetim Kurulu sitesinden ulaşabilirsiniz.
ECB – Mayıs 2023
Enflasyon dinamikleri açısından enerji kaynaklı maliyet artışına daha fazla maruz kalan Avrupa’da en azından bu cephedeki gelişmeler olumluydu. Şubat ayında manşet enflasyon (beyaz) geçen senenin aynı ayına göre yüzde 6,9 seviyesinde gerçekleşti ve Grafik 4’de yer verdiğim şekilde bunun içinde enerjinin (mavi) payı uzun süre sonra ilk defa eksiye döndü. Sanayi üretimi ve enflasyon dinamikleri açısından düşen maliyetler anlamında sevindirici bir gelişme. Ancak gıda ve hizmetlerdeki güçlü seyir bir faiz artışını daha gerekli kılıyordu.
Tabi bu noktada ECB’nin FED’in gerisinden geldiğini ve talep enflasyonu yanında maliyet enflasyonu altında bir denge gözettiğini de hemen vurgulamakta fayda var. Hatta bazı değerli isimlerin ECB’nin ekonomiyi gereğinden fazla daraltma riskine sürüklediği görüşüne de hak vermek gerekiyor. Önce verilere bakalım.
Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın başkanlığında, 4 Mayıs tarihli toplantıda ECB, politika faizini 25 bp arttırmıştır. Grafik 5’te bu artış sonrası yüzde 3,75 şeklinde oluşan politika faizi ve yıllık enflasyon oranları görülmektedir (manşet: beyaz, çekirdek: mavi). Finansal istikrarla fiyat istikrarı arasında bir ödünleşme olmadığı görüşü kararlarla desteklenmeye devam ediliyor, ancak kredi kullanımı ve kâr marjlarındaki düşüş sınırlara geldiğimizi de işaret ediyor. Üçüncü çeyrekte bir 25 bp’lik artış belki döngünün son artışı olabilir.
Grafik 6’daysa sütunlarla politika faizindeki değişimleri; çizgilerle de mevcut durumdaki faiz oranlarını gösterdim. Malum ECB üç farklı politika faizi kullanıyor ve bunlardan asli olan faiz oranını beyaz renkle gösterdiğim. Son değişiklikle Temel Yeniden Finansman İşlemleri Faizi yüzde 3,75 seviyesine gelmiştir. Mevduat Olanağı Faizi (kırmızı) yüzde 3,25 seviyesine çıkarken Gecelik Borç Verme Olanağı Faizi (mavi) yüzde 4,00 olmuştur. ECB’nin yıl sonu enflasyon hedefi ise yüzde 2,00 düzeyindedir.
Avro Bölgesi için izlediğim Enflasyon notlarıma bağlantı üzerinden;
Para Politikası kararına ECB’nin resmî internet sitesinden ulaşabilirsiniz.
BOE – Mayıs 2023
İngiltere Merkez Bankası (BOE), politika faizini 11 Mayıs tarihli toplantıda 25 baz puan (bp) arttırdı.
Toplantıda, enflasyonda beklenen gerileme yanında iş gücü piyasası, büyüme ve finansal sıkılaşma risklerine dikkat çekildi. Son artışla politika faizi yüzde 4,50 seviyesine yükselmiş oldu. Grafik 7’de turkuaz renkli sütunlar ilgili tarihlerdeki toplantılarda alınan faiz kararlarını, kırmızı çizgi ise politika faizini göstermektedir.
Enflasyon bakımından yıllık yüzde 10,1’lik manşet (beyaz) ve çekirdek (mavi) enflasyon kalemlerini Grafik 8’de gösterdim. Grafiğin alt kısmındaysa politika faizini sarı sütunlarla işaretledim. Enflasyon yükselmeye başladığında arttırılan faizler enflasyonun düşüş sürecinde de devam ettirilmektedir. Ancak burada da beklenti bu yılın ikinci yarısında hızlı bir düşüş ve enflasyon hedefi olan yüzde 2’nin 2024 sonunda yakalanacağı yönündedir. Dolayısıyla 25 bp’lik iki artış ihtimaline pay bırakarak faiz artış döngüsünün sonlarına yaklaştığımızı düşünüyorum.
Birleşik Krallık için izlediğim Enflasyon notlarıma bağlantı üzerinden;
Para Politikası kararına BOE’nin resmî internet sitesinden ulaşabilirsiniz.
CBRT – Nisan 2023
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), politika faizini 27 Nisan tarihli toplantıda sabit tutmuştur.
Para Politikası Kurulu Toplantısında, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranında bir değişikliğe gitmemiştir. Böylece politika faizini yüzde 8,50 seviyesinde sabit kaldı. Grafik 9’de turkuaz renkli sütunlar ilgili tarihteki toplantılarda alınan faiz kararlarını, kırmızı çizgiyse politika faizini göstermektedir. 14 Mayıs tarihinde gerçekleşecek seçimlerden sonra netleşecek tablo ile buradaki gelişmeleri tekrar takip ederiz. Bir sonraki toplantı 25 Mayıs tarihinde.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Tüketici Fiyat Endeksi verileri ise 3 Mayıs 2023 tarihli son veriyi kapsayacak şekilde Grafik 10’da gösterdim. Bir önceki yılın aynı ayına göre manşet enflasyon (beyaz) değişimi Nisan ayında yüzde 43,7 olarak gerçekleşmiştir. Çekirdek enflasyon da (mavi) benzer şekilde bir düşüş görülse de yüzde 45,5 seviyesinde açıklanan değer manşet enflasyonu aşmıştır. Sol eksende gösterilen ve grafiğin altındaki kırmızı çizgi ise yüzde 5’lik enflasyon hedefidir.
Grafik 10’un alt kısmında yer alan sarı sütunlar TCMB politika faizini göstermekte olup diğer merkez bankalarından ayrışan politika tercihleri ve bunun enflasyona etkileri karşılaştırmalı olarak izlenebilir. Hatta daha uzun bir zaman aralığı ile bu sava Grafik 11’de bakabiliriz. 2021 yılı Haziran ayından 2023 Mayıs ayına kadar FED, ECB, BOE ve TCMB politika faizleri aşağıdaki gibi şekillenmiştir.
Grafik 12’deyse söz konusu bu politika faizlerinden yıllık enflasyon verilerini çıkararak getiri farkına bakabiliriz. Enflasyon yükselirken faiz oranlarının düşürülmesiyle Türkiye ekonomisi yüzde 76,5 ile rekor bir eksi değer görmüştür. Enflasyonun düşüşü ile fark kapansa da büyük merkez bankalarının faiz artışı ve düşen enflasyon neticesinde pozitif getiri bölgesine yöneldiği de görülmektedir.
Türkiye için Enflasyon notlarıma bağlantı üzerinden;
Para Politikası Kurulu açıklamasının tam metnine TCMB‘nin internet sitesinden ulaşabilirsiniz.
Geçen ayın raporuna ulaşmak ve tahvil – bono- eurobond konusunda ek okuma için aşağıdaki bağlantıları kullanabilirsiniz.
Başarılar dilerim.
Ergun UNUTMAZ, 12.05.2023
2 Comments
Ruch
Pretty great post. I just stumbled upon your weblog and wanted to say that I’ve really loved browsing your blog posts. After all I will be subscribing for your feed and I am hoping you write again very soon!
Ergun UNUTMAZ
Thanks