Parayı Kim Yaratır?
Bilançolar Üzerinden Python Kodlarıyla Desteklenmiş Anlatım
Dr. Engin YILMAZ
Yoğun bir çeviri sürecinin ardından kısa bir tatil ve dinlenme planı açıkçası çok iyi geldi. Tabi bu süreçte alışverişe çıktığımda ilk yaptığım şeylerden birisi her zamanki gibi yine kütüphaneme yeni kitaplar eklemekti. Bunun yanında uzun süredir okumak istediğim ve vakit bulamadığım kitaplar için de güzel bir fırsat oluştuğunu söylemeliyim.
Dr. Engin Yılmaz‘ın Scala Yayıncılık‘tan çıkan ”Parayı Kim Yaratır?” adlı kitabı onlarca yıldır ekonomi kitaplarında sorgulanmadan yer alan ve son dönemde tartışılır bir hâle gelen bir konuyu ele alıyor. Akıcı ve sade bir dille yazılmış olan kitap yaklaşık 100 sayfalık içeriğiyle birkaç saat içersinde bitirebileceğiniz bir çalışma. Fakat burada kitabı bitirip rafa yerleştirmekten çok daha öte bir durum var.
Para politikası ve para yaratma süreci ilginizi çekiyor ve bunun mekanizmasını daha iyi anlamak istiyorsanız bu çalışma içerdiği çift taraflı muhasebe kayıt sistemiyle konuya hâkim olmayan okuyucular için bile kolaylıklar sunuyor. Sistemi sorgulayan kişiler içinse hem aktarılan bilgiler hem de referans olarak gösterilen kaynaklarla faydalı okumalar sağlıyor.
Sekiz bölümden oluşan kitabın ilk dört bölümü kuramsal açıklamalara yer verirken sonraki üç bölüm uygulamaya dönük bir yaklaşım izliyor. Kitabın sekizinci ve son bölümü ise Python kodları ile daha önce sunulan bilgilerin yazılımsal yönü gösteriliyor. Geleceğin programlama dili olduğu belirtilen bu kodlamayla sürekli karşılaştığım için son bölümü de ilgiyle okudum. Kod yapılarının ve çıktılarının sunulduğu grafiklerin anlaşılması rahat. Ancak programı indirip kullanmayı kendi adıma ileri bir tarihe bırakıyorum.
Bölümlerin detaylarına gelirsek, kitapta kuramsal açıklamalardan önce tarihsel süreçte paranın rolü ve gelişimiyle ilgili bir başlangıç var. Varlık – Yükümlülük kayıtlarıyla bilanço üzerinden yapılan açıklamalarla devletin ve bankaların para yaratma sürecine ilişkin gösterimler bulunuyor. Ardından Neo-Klasik İktisat bağlamında yasal karşılık oranı ve para çarpanı ile kredi kanalı ve kısmi rezerv bankacılığı konuları işlenmiş. Doğal bir akış içinde bu akımın varsayımları ve bunu sorgulayan Post-Keynezyen Yaklaşım ile bütünlük oluşturulmuş. Bunun için de okuyucun paranın içselliği ve dışsallığı üzerine düşünmesi gerekiyor.
Uygulama bölümlerindeyse Türk Bankacılık Sisteminde paranın nasıl yaratıldığı ele alınmış. Hemen devamında da kriz zamanlarında aksayan kredi-mevduat mekanizması ve FED’in rolü incelenmiş. Son olarak da banka ve müşteri hesapları üzerinden bahsi geçen işlemler üzerine kayıtlara yer verilmesini faydalı buldum.
Sonuç olarak bu çalışmayı önemli bir konunun sorgulanması ve kayıtların girişinin gösterimi adına başarılı bulduğumu, ancak detaylı ve kapsamlı bir kaynaktan ziyade farkındalık yaratmak ve okuyucuya referanslar sunan bir eser olduğumu belirtmek isterim. Bu vesileyle kitabın yazarı Engin Bey’e de sonraki çalışmalarında başarılar dilerim.
Ergun UNUTMAZ, 17.08.2021
Parayı Kim Yaratır? Bilançolar Üzerinden Python Kodlarıyla Desteklenmiş Anlatım, Dr. Engin YILMAZ, Scala Yayıncılık, İstanbul, Nisan 2021.