Piyasa Analizleri ve Beklentiler 25

Eylül 2021

Ağustos ayında öne çıkan gelişmeleri ve seçilmiş haber özetlerini Ekonomi Politika Strateji başlıklı yazımda kaleme almıştım. Bu yazıda da söz konusu gelişmelerin Piyasa Analizleri ve Beklentiler raporu ile hem fiyatlamalardaki yansımalarına hem de Eylül ayında izleyebileceğim stratejilere değineceğim. Geçen aydan itibaren veri seti ve inceleme yöntemi açısından yapısal bir değişikliğe gittiğimi belirtmiş, buna ilişkin gerekçeleri, açıklamaları da o yazıda yapmıştım.

Şimdiden keyifli okumalar ve başarılı işlemler dilerim. 

1 – Seçilmiş Borsa Endekslerinin Performansı

30 Aralık 2019 tarihli kapanışların 100 olarak baz alındığı aşağıdaki grafiğe baktığımızda 31 Ağustos 2021 kapanış tarihi son veri olmak üzere altı farklı endeksin performansları görülmektedir. Nasdaq Endeksi (mavi çizgi) inceleme döneminde sadece en iyi performansı gösteren endeks olmakla kalmamış, açık ara gruptan ayrılmaya devam etmektedir. Döneme 104,58 değeriyle başlayan endeks, dönemi 195,78 değeriyle kapatmıştır. Böylece yükseliş, baz döneme göre yüzde 87,21 oranıyla oldukça tatmin edicidir. İkinci sırada S&P 500 Endeksi (mor çizgi) yüzde 40,40 oranında bir artışla yine başarılı bir performansa karşılık gelmektedir. Dow Jones Industrial Endeksi (gri çizgi) üçüncü sıradadır ve standardize edilmiş endeks değeri 124,24’tür. Her üç endeks de ABD içindir ve bunları takip eden endeksler ve performanslar şöyledir: BIST 100 Endeksi (turkuaz çizgi: 128,28), DAX Endeksi (kırmızı çizgi: 119,52) ve Nikkei 225 Endeksi (sarı çizgi: 118,74).

Burada dikkat çeken bir nokta ilk üç endeksin ABD için ve dolar bazında olmasıdır. Diğer endeksler ulusal para birimiyle hesaplandığı için yanıltıcı olabilmektedir. Mesela 30 Aralık 2020 tarihinde BIST 100′ün Nasdaq Endeksinden daha iyi performans gösterdiği düşünülebilir. Oysa bu dönemde Türk lirası değer kaybettiyse durum farklı olabileceği gibi değer kazandıysa da grafik performansı tam yansıtmayabilir. Daha önceki yazılarımda bu durumu kendi pozisyonlarım için açıklamıştım. Tüm bu piyasalarda yatırımları olan bir kişi olarak kur riskinin getiriler üzerindeki etkiyi de izlemem gerekiyor. O yüzden bir de aynı verilere, dolar bazında ve yine baz dönemi sabit tutarak bakalım.

Görüldüğü üzere, DAX Endeksi (kırmızı çizgi) için parite kaynaklı pozitif bir performans artışı vardır. Endeks değeri 126,03’e yükselerek DJI Endeksi (gri çizgi 124,24) üzerinde bir konuma geçmektedir. En dikkat çekici ayrışma ise BIST 100 Endeksindedir (turkuaz çizgi). Türk lirasının dolar karşısındaki değer kaybı endeksin dolar bazında 91,84 değeriyle sonlanmasına neden olmuştur. Ancak geçen ayki 85,54 değerini dikkate alırsak da oldukça iyi bir performans görülmüştür. Başka bir deyişle 6 endeksin her birine 30 Aralık 2019 tarihli kapanış seviyesinden 100’er dolarlık yatırım yapsaydınız 31 Ağustos 2021 tarihinde BIST 100 Endeksindeki yatırımınız 91 dolar 84 sent seviyesine gerilemiş olacaktı ve zarar ettiğiniz anlamına gelecekti. Yani yukarıda yer alan yüzde 28,28’lik performans artışı aslında yanıltıcıdır. En azından yurt dışından Türkiye’ye sermaye getirenler bu dönemde dolar bazında endeksten daha iyi bir performans yakalayamadılarsa, dolar bazında zarardadırlar.

Peki dolar bazında uzun dönemde zararda olduğu hâlde yatırımcı neden gelmektedir? Aslında bunun birçok sebebi var. İlk olarak yatırım amacıyla uzun vadeli gelen profesyoneller, kısa dönemdeki dalgalanmaları tolere edebilmekte ya da finansal korunma yöntemleriyle kayıpları sınırlandırabilmektedir. İkinci olarak bu tür hesaplamaları yapmayan ve sanal olarak getiri elde ettiğini düşünen, daha çok duygusal yaklaşan bir grup vardır ki bunları profesyonel olarak nitelendiremiyorum. Üçüncü olaraksa son grafiğe yansıyan ve yatırımcı değil, ancak alım satım üzerinden işlem yapan spekülatif bir grup vardır. Zaten Türkiye’nin kredi notunun yatırım yapılabilir seviyenin altında olması ve spekülatif karakteri de bu grafikteki sonuçlarla uyumludur.

Grafikte, seçilmiş endekslerin bir önceki aya göre dolar bazında getiri performansları yer almaktadır. Bu kapsamda Nasdaq Endeksi yüzde 4,85’lik getiriyle son derece başarılı bir sonuç üretmiştir. Ancak Ağustos ayında en yüksek getiri yüzde 7,36‘lık performansla BIST 100 Endeksine aittir. Bunda dolara karşı değer kazanan Türk lirası yanında borsaya giren kaynakların da etkisi birlikte rol oynamıştır. Ağustos ayının en kötü performansı yüzde 1,22’lik getiriyle Dow Jones Endeksine aittir. Grafikte dikkat çeken bir diğer noktaysa aylık getirilerde BIST 100′ün yüksek oynaklık sergilemiş olmasıdır. Bu da işte daha önce belirttiğim spekülatif hareketlerin ve hisse senetlerini elde tutma süresinin kısa olmasıyla ilgilidir biraz da.

2 – Seçilmiş Döviz Kurları

Döviz kurlarının yatırımlara etkisini BIST 100’ün Ağustos ayı performansında net olarak gördük. Konuya bir de ABD doları ve DXY Endeksini oluşturan diğer önemli para birimleri açısından bakalım.

Yukarıdaki grafik bize DXY Endeksinin (yeşil çizgi) 2020’nin başlarında bir değer artışı yaşasa da genel olarak düşüş yönünde hareket ettiğini göstermektedir. 30 Aralık 2019 tarihi şeklinde baz alınan döneme göre, 31 Ağustos 2021 tarihinde Endeks 95,76 değeriyle yüzde 4’ün biraz üzerinde değer kaybına uğramıştır. Doların diğer para birimleri karşısındaki bu düşüşü başta Avro olmak üzere diğer para birimlerine doğal olarak değer artışı şeklinde yansımıştır. Hatta Japon Yeni ve Türk lirası hariç diğer para birimleri yüzde 5’e yakın değer artışı göstermiştir. EURUSD yüzde 5,44 ve GBPUSD yüzde 4,91 değer artışı yaşarken CADUSD yüzde 3,60’lık bir performans göstermiştir. TRYUSD ise 5,9470 seviyesinde 8,3071 seviyesine gelerek yüzde 40 seviyesinde değer yitirmiştir. Bu da neden borsadaki kazançların aslında yanıltıcı olduğunu, enflasyonu düşünmesek bile yurt dışındaki yatırımcılar için kur nedeniyle reel kayıplar oluşabildiğini açıklamaktadır.

İkinci grafikteyse para birimlerinin aylık getirileri yer almaktadır. Türk lirası yine yüksek oynaklık ile işin uzmanları için yüksek getiri potansiyeli sunarken deneyimli olmayan kişiler için özellikle de kaldıraçlı işlemlerde yüksek risklere dikkat çekmektedir. Altı para biriminin uzun dönem ortanca değeri yüzde 0,002 ortalaması ise eksi yüzde 0,17 şeklinde gerçekleşmiştir. Tarihi olarak en yüksek ve en düşük değerler dolara karşı Türk lirasına ait olup sırasıyla yüzde 7,05 ve eksi yüzde 10,07’dir.

Ağustos ayında en büyük kayıp eksi yüzde 1,16 ile Kanada dolarında görülmüşken en yüksek kazanç ise yüzde 1,59 ile Türk lirasına aittir. Bu hareketlerde Jackson Hole 2021 Sempozyumu’nda yapılan açıklamalardır. Powell enflasyon üzerinde ve bunun talebin kompozisyonuna etkisine yaptığı vurguyla DXY Endeksini ve genel olarak da hisse senetlerini etkiledi. Aslında FED, varlık alımlarında azaltılmaya gideceğini (tapering) açıkladığı ve faiz artışı konusunda daha vakit var dediği için piyasalarda sıkı para politikasına geçileceği yönünde bir endişe ve panik oluşmasının da önüne geçilmiş oldu. Powell’ın beklenti yönetimindeki son derece başarılı yaklaşımı takdiri hak ediyor. Piyasaların güvercin yönü ağır basan bu konuşmayı ne kadar süre taşıyacağı ise önümüzdeki aylarda daha belirgin olacaktır.

3 – Değerli Metaller

Altın (XAUUSD)

Geçen ay Altın için son yirmi yıllık veri setini ve eğilimleri dikkate alan bir analiz yürütmüştüm. Bu ay biraz daha kısa ve orta vadeli bir bakış açısı izleyeceğim. Öncelikle Covid-19’un getirdiği belirsizlik, ekonomik riskler ve deflasyon endişeleri altın fiyatını rekor seviyelere kadar sürmüştü. Ancak bugün geldiğimiz nokta tam da geçen sene görülen 2.075 USD/oz fiyatından istikrarlı bir çekilmeyle ons bazında 1.809 USD’dir. Tabi grafikte “E” ile işaretlediğim 1.680 seviyesinden gelen 3 farklı noktadaki talebi de göz önüne almak gerekmektedir. Bu çekilmenin A, B ve C noktaları şeklinde olacağını düşünüyorum.

Diğer taraftan, Jackson Hole toplantısında yukarda bahsettiğim kararlar beklediğim gibiydi. Varlık alımında azaltmaya gidilirken faiz artışı için acele edilmeyecek olması C noktasını (1.870) gündemde tutacaktır. Bundan sonrasında ise alternatif araçlardaki (tahvil faizlerindeki artış gibi) getirilere ve ekonomik toparlanmanın hızına göre tekrar değerlendirmek gerekmektedir. Ekim ayına kadar vakit var belki, ama C, D ve E noktaları pozisyonlarım için belirleyici olacaktır.

4 – Petrol ve Emtia

Brent türü petrol (USDBRO)

Petrol cephesindeki fiyatlamaların ekonomilerin toparlanması ve özellikle Çin tarafındaki hareketlilikle oldukça yakın ilişki içerisinde olduğunu daha önce belirtmiştim. Ağustos ayı boyunca da Brent türü petrol fiyatlarında varil başına 78 dolar seviyesindeki zirveden 200 günlük hareketli ortalamanın bulunduğu 64 dolar seviyesine kadar bir geri çekilme gördük. Delta varyantına bağlı endişeler ve Çin tarafındaki PMI Endeksindeki gerileme de bu hareketi destekler nitelikte.

Her ne kadar arz cephesinde tedarik zinciri kaynaklı sıkıntılar olsa da yüksek talep küresel olarak fiyatlamaları yukarda tutmaya devam ediyor. Bu bağlamda “A” ile işaretlediğim 78 dolar seviyesini Eylül ayı içinde tekrar deneyeceğimizi, ancak mevcut şartlarda buranın geçilmesinin zor olacağını düşünüyorum. Düzeltme seviyeleri bakımındansa Nisan 2020’ye kadar geriye giden çıkış trendinin bozulduğunu ve 64 dolar seviyesinin tekrar test edilebileceğini düşünüyorum. Soru, zamanlamada.

5 – Sonuç

Her ne kadar ekonomi ve finans asıl işim olsa da çeviriler, yazılar ve biriken okumalar, analizler derken bir süredir kısa zaman periyotlarında alım satım işlemlerini sınırlı sayıda tutuyordum. Eylül ve ekim ayında oynaklığın artabileceğini düşünüyorum ve tam da bu nedenden dolayı yüksek kârlar elde edilebilecek fırsatlar oluşabileceği kanaatindeyim. Bu kapsamda iyi bir oyun planı, sağlam bir sinir/psikolojiyle planlarımı yapıp bekleme moduna geçiyorum.

Altın, petrol ve kahve gibi ürünler üzerine işlemler herkese uygun olmayan, kaldıraç kullanımı nedeniyle risklerin daha yüksek olduğu bir alandır. Risk/getiri beklentisi ve makroekonomik gelişmelere ilişkin projeksiyonlar herkes için farklıdır. Ben hedef ya da fiyat belirtmeksizin bu yazılarda geçmiş fiyat ve getiri hareketlerini ortaya koyarak kendime arşiv oluşturuyor, ara sıra da tekrar bu sayfaya dönüp dersler çıkarıyorum. Giriş kısmındaki notlar ve yazıların da sizlere katkı sağlamış olduğunu ümit ederek yatırımlarınızda başarılar, bol kazançlar dilerim.

İyi bir Eylül ayı olsun.

Ergun UNUTMAZ, 02.09.2021

UYARI

Uzun vadeli portföyüme ek olarak döngüsel trendlere uygun olduğunu düşündüğüm orta vadeli ve alım-satıma yönelik olarak da kısa vadeli portföyüm için yaptığım öngörüler sadece kendime notlar olup herkes için uygun değildir. Buradaki fikirler tamamen benim portföy maliyet yapıma ve risk-getiri beklentilerime göre şekillenmektedir. Yatırım kararlarınız için lütfen yetkili yatırım danışmanınıza başvurun ya da kendi durumunuza uygun tercihlerde bulunun.

Herkes aynı resme bakıp farklı yorumlar çıkarabilir, o yüzden başkalarının sözleri veya planları ile zor kazanılan birikimlerinizi riske atmayınız. Yatırım işi ciddi bir altyapı, birikim ve tecrübe gerektirmekte olup piyasalardaki değerler önceden bilinemez.