Warren Buffett Kanunları

Jeremy C. MILLER
Dünyanın En Büyük Yatırımcısından Bilgece Tavsiyeler

Bankacılık, finans ve tarih konuları ilgi alanınıza giriyorsa zaten Medici ismini biliyorsunuzdur. Eğer bu konular size göre değilse o zaman da siyaset, din ve sanat eksenlerinde de Medici isminin bıraktığı izleri mutlaka görmüşsünüzdür. Bu giriş Medici Ailesi kitabı üzerine notlarım içindi. Şant Bey’in yine Kronik Kitap’tan çıkan Global Piyasalar adlı kitabından sonra Warren Buffett Kanunları‘nı da görünce hemen okumak istedim.

Bu yazıda; keyifle okumaya başladığım, içerik olarak değer yatırımcılığı bakımından önemli fikirler sunan Warren Buffett Kanunları adlı kitap üzerine notlarımı ve eserin geliştirilmesi açısından faydalı olabileceğini düşündüğüm yönleri paylaşacağım.

Aslında yukarıda belirttiğim üç çalışmanın bende oluşturduğu ilk izlenim; tarih, araştırma ve anı kategorilerinde başarılı eserler sunan Kronik Kitap acaba ekonomi ve finans alanında da güçleniyor mu düşüncesiydi. Böyle bir strateji var mı bilmiyorum, ama bir okur olarak kendilerine başarılar diler, daha nitelikli eserler adına bir katkım olacaksa da görüşlerimi paylaşmaktan memnun olurum.

Jeremy C. Miller’ın kaleme aldığı bu çalışma Ömer Şarlak çevirisiyle, Türkçe olarak da okurlara sunulmuştur. Değer yatırımcılığında Benjamin Graham’dan devralınan düşüncelerin evrilerek zaman içinde nasıl geliştiği, dünyanın en bilinen ve saygın yatırımcılarından Warren Buffett’ın mektuplarında zaten bizlere ışık tutuyordu. Charlie Munger’ın da bu değişimde büyük rolü vardır ve anmadan geçmek olmaz. Bu mektupların belirli bir sistematik içinde ve kategorilere göre derlenmesiyle ortaya çıkan eserse aslında hem yeni başlayanlara hem de uzun süredir yatırım yapanlara faydalı bilgiler veriyor. Üç kısımdan oluşan bu çalışmanın 300 sayfalık hacmi bölümler arasında dengeli bir şekilde dağılırken kitabın sonundaki ekler de aktarılan bilgilerin sayılarla desteklendiği bir tablo içeriyor.

İlk kısımda Buffett’ın anlayışına yönelik bilgiler, bileşik getiri ve kendisinin piyasalara bakışı mevcut. Bu kapsamda Buffett’ın kariyeri, ortaklığı kuruş ve işletiş yöntemi mektuplarla bütünleşerek yatırımcılara yönelik bir hesap verebilirlik metni işlevi yanında bir rehber niteliği de taşıyor.

İkinci kısımdaysa portföy yönetimi sürecinde izlenen stratejilerin ve üç başlık altında neyin neden yapıldığının anlatıldığı bölümler yer alıyor. Burada ilginç örnek incelemeler de mevcut.

Son kısımdaysa Buffett’ın sürüden ayrılma, ilkelere bağlılık ve ortaklığın tasviyesinde bile öğretici, sorumlu ve geleceğe yönelik yatırım esasları sunuluyor.

Güzel fikirler içeren bu çalışmayı değer yatırımcılığına ilgi duyan okurlar için önerirken çevirisine ilişkin sıkıntıları da ayrıca belirtme sorumluluğunu hissediyorum. Çünkü kitaba keyifle başlayıp alan bilgisi eksikliği kaynaklı sorunları görünce İngilizce özgün metnini satın alarak bunun üzerinden okumayı tercih ettim. Sonrasında Kronik Kitap geri bildirimime nazik geri dönüş yapınca da Türkçesini de baştan sona okuyarak dikkatimi çeken hususları not ettim.

Eleştirilerime geçmeden, bunun kurumlar ya da kişilerle ilgisi olmadığını, herhangi bir çıkar gözetmeksizin salt olarak eseri geliştirmeyi amaçladığını belirtmek isterim. Çevirinin yoğun emek gerektiren, yorum içerebilen ve zor bir süreç olduğunu bilerek çevirmene ve emeği geçenlere de teşekkür ederim.

Biz ekonomi ve finans dünyası içindeki yatırımcılar ve kitap okumayı sevenler için bazı kavramlar görüldüğü anda yanlış çeviri ya da alan bilgisi eksikliğini hissettirir. Sayıların yazılışı, işaret kullanımları, teknik terimler ve tecrübeye sahip olunmaması maalesef burada sayabileceğim ilk başlıklar.

Mesela “Etkin Piyasalar Hipotezi” bu işlerle uğraşanlar tarafından bilinir. Piyasaların hata yapabileceğine inanıyorsanız değerinin altında işlem gören bir hisse senedinin fiyatının, ileride tekrar yükseleceği bahsine girerek uzun vadeli bir alım işlemi yaparsınız. Ancak metinde “… piyasa verimlidir.” gibi bir ifade gördüğünüzde çeviriden kuşku duymaya başlarsınız.

Sonra “… kelepir akitler ...” gibi kavramlarla aslında “değerinin altında işlem gören hisselerin” kastedildiği düşüncesi kahve fincanınızı kenara ittirmenize sebep olur. Hızlıca bölüm başlıklarına bakarak “Büyüme Hisseleri“, “Konkordato” ve “Yürütmeler” gibi özgün metindeki ifadelerle hiç ilgisi olmayan kavramları gördüğünüzdeyse işin rengi ciddi anlamda değişir.

Son olarak sayıların yazılışındaki sorunları kontrol etmek istersiniz ve burada da tutarsızlıkları, gösterim hatalarını ve yüzde ile puan arasındaki farkların dahi bilinmediğini gördüğünüzde özgün metinden okumaya karar verirsiniz.

Örneğin, performansınızı karşılaştıracağınız endekse göre sizin hedefiniz yüzde 10 veya 10 puanlık üstünlük yakalamaksa sonuç ciddi anlamda değişecektir. Bu, endeks yüzde 20 getiri sağlarken sizin ilk durumda yüzde 22 getiri, ikinci durumda yüzde 30 getiri yakalamanız demektir. Dolayısıyla finans uzmanlığındaki eksiklik kaynaklı çeviri hataları, tüm bilgileri Türkçe çeviri üzerinden okuyan kişiler için tehlikeli ve başka bir anlama yöneltmiştir.

Sayıların yazılışında nokta ve virgül kullanımının Türkçe farklı bir sistem olduğu için değiştirilmeden çevrilmesi sonucu önemli şekilde etkiler. Yüzde işaretleri, yüzdelerin sayı gibi kullanılması önemsiz görünen ancak fark yaratan unsurlardır. Bir doların 85 senti ifadesiyle 85 sent ifadesi milyonlarca dolarlık bir bilançoda başınızı derde sokabilir.

İngilizce “Muni Bonds” “municipal” şeklindeki belediye kelimesinin yerine kısaltma olarak kullanılan ve tanınan, yaygın bir kısaltmadır. Ancak “Beledi Tahvil” ifadesi ne Türkçede yer alır ne de iki harf için kısaltma yapmaya değer. Yabancı kelime tercihleri ayrı bir sıkıntı. “Veçhe, izahtan vareste, hülasa, mühim” ya da “kalifiye, iskonto, kantitatif” gibi çok sayıdaki farklı ifadeler daha iyi karşılanabilirdi. Teknik terimlerdeki sorunlarsa çok daha derin, hiç bahsetmiyorum bile.

Son olarak kapak tasarımında parayı andıran renk tonları ve tasarımı övebiliriz. Hatta, kişilerin düşüncelerden daha önemli olduğu bir toplumda Buffett’ın portresinin düz metne tercih edilmesini de anlayabiliyorum. Bu da pazarlama açısından doğru olabilir. Ancak “Temel Kurallar” şeklindeki başlığın neden “Kanunlar” kelimesiyle ifade edildiğini kabul etmek güç. Bunlar hukuki yaptırımları olan ya da her zaman, her yerde aynı şeklide işleyebilecek düşünceler değil. Hatta “Temel İlkeler” olarak metinde kapaktan farklı geçen çeviri de hem tutarsız hem doğru değil. Öyle olsa özgün metinde “principles” derdi ki bu kelime zaten başka örnekler için kullanılıyor. Kitabın başlığı ve özü; yol gösterici, belirli bir anlayışa dayanan temel kurallar olsa aslına sadık bir çeviri olurdu.

Kitabın yeni basım için zaten hazırlık aşamasında olduğu bilgisini aldım ve muhtemelen buradaki sorunların bazıları üzerinde de çalışılmıştır. Şimdiden başarılar dilerim. Bu yazımda belirtmediğim birçok unsura; genel önerilere; yatırım ve muhasebe kavramları çerçevesinde düzeltmelere hazırladığım raporda değindim. Kitapta yer alan ilgi tabloları da ayrıca güncelleyerek katkı sağlamaya çalıştım.

Faydalı olmasını umarak keyifli okumalar dilerim.

Ergun UNUTMAZ, 06.03.2024

Warren Buffett Kanunları – Jeremy C. MILLER, (Eserin özgün adı: Warren Buffett’s Ground Rules: Words of Wisdom from the Partnership Letters of the World’s Greatest Investor), Çeviri: Ömer ŞARLAK, Kronik Kitap, İstanbul, İkinci Baskı, Aralık 2023.

GÜNCELLEME: 03.04.2024

Keyifle okumaya başladığım ve hayal kırıklığımı belirttiğim çeviri üzerine, Kronik Kitap ilgili davranarak geri dönüş yapmıştı. Ben de diğer çalışmalarıma ara vererek İngilizce özgün metnin ardından Türkçe versiyonu baştan sona okudum, notlar çıkardım. Yukarıdaki görüşlerim dışında kendilerine bu vesileyle de on sayfalık, detaylı düzeltme önerileri iletmiştim. 

Çeviri elbette biraz yorum ve her çevirmenin kelime tercihleri farklı olabilir, bu konuda bir ısrarım yok. Sonuçta herkesin kendine has bir tarzı ve anlayışı var. Ancak önemli noktalardaki teknik sorunların giderilmesi gerekiyordu. Bunların yanında, gördüğüm kadarıyla eser iyileştirilmiş ve okurlara çok daha iyi bir versiyon üçüncü baskıda sunulmuş. Çevirmene, editöre ve yayın evine ayrı ayrı teşekkür ederim.

Bundan daha nazik bir davranış ise düzelti kısmına emeğimin ve çalışmalarımın bir yansıması olarak referans verilmesi olmuş. Kronik Kitap’a bu değerli yaklaşımından dolayı teşekkür eder, saygılarımı sunarım.

İyi okumalar ve başarılar.