Web 3 Nedir?
Her ne kadar gösteriş ve lüks tüketimine karşı bir duruş sergilemek mümkün olsa da teknolojinin nimetlerinden, hayatımızı kolaylaştıran katkılarından uzak durmak o kadar kolay değildir. Ayrıca teknolojinin getirdiği çoğu rahatlık olmadan işlerimizi aynı etkinlikte sürdürmek de pek olası görünmemektedir. Kişisel inzivayı bir kenara koyarsak sosyal hayat, üretim koşulları ve tüketim kalıpları o kadar entegre bir hâl almıştır ki artık bazı şeyleri kullanırken onların detaylarına bakmaz bir duruma gelmişiz bulunuyoruz. Bunlardan birisi web3’tür.
Bugün 3 dakikalık kısa bir videodaki konuşmaları Türkçeye çevirerek bu sayfada sizlerle de paylaşmak istedim. “Web3 nedir? Web3 hangi olasılıkları sunmaktadır? Web3 için ana bileşenler nelerdir?” gibi soruların yanıtlar için aşağıdaki metne geçebilirsiniz.
Belki bu çalışmamın sebebi size saçma gelecek, ama bu sebep geçen hafta piyasalarda yaşanan yüksek oynaklıktı. Eski adıyla Facebook, yeni adıyla Metaverse şirketinin son çeyreğe ilişkin verileri açıklandığında piyasa kapanışı sonrası yüzde 20’leri geçen bir çöküş yaşandı. Evet belki bu saatte likidite düşük olduğu için bu böyleydi, ancak piyasa açıldığında kayıplar yüzde 26’yı buldu. Bu yazıda kullanıcı sayısı, iş modeli değişikliği ya da kripto paralar gibi konulara girmeyeceğim, ama web3 konusunun teknoloji çevrelerinde tüm bu değişkenleri de kapsayacak şekilde evrildiğini hatırlatmak isterim. Dolayısıyla yatırımlar açısından da konuyu iyi anlamakta yarar var.
Nicole Sy:
Web3 nedir? Web3 konusunu kapsayan oldukça heyecanlı konuşmalar var. Peki gerçekte web3 nedir? İşin doğrusu, bu konuya aklımı bütünüyle vermem biraz vaktimi aldı. Çünkü insanlar bunu çok karmaşıkmış görünen bir hâle getiriyorlar. Ancak işin özünde bu o kadar da karmaşık değildir. Web3 bir yazılım sistemi ya da bir teknoloji türü veya metaverse ortamında bulabileceğiniz bir şey değildir.
Bu daha ziyade bir zaman dönemi, bir çağ ya da bir sınıflandırmadır. Ancak bu konuya derinlemesine girmeden önce tüm bu sınıflandırmanın henüz biraz muğlak olduğunu bilmelisiniz. Çünkü bu konu üzerine, tıpkı insanların “İyi bir 2022 dileriz.” diyebileceği gibi “Merhaba, bakınız bu Web3’tür” diyen resmî bir makam bulunmamaktadır. Uzun lafın kısası, web3 merkezi olmayan bir internet olmak isteği içindedir. Web3’te insanlar Web2 yapısından biraz uzaklaşmak istemektedirler. Web2 yapısında güç birkaç teknoloji şirketinin genel müdürünün elindedir.
Web3’ün kuruluşunda blok zincir teknolojisi yatmaktadır. Blok zincir de kripto paraların arkasında yer alan teknoloji olduğundan işin özünde bu da merkezi olmayan bir yapıdadır. Blok zincir teknolojisi interneti peki nasıl merkezi olmayan bir yapıya dönüştürebilir? Blok zincir üzerine konuşulduğunda genellikle bunun Bitcoin ve diğer kripto paralarla ilişkili olduğunu duyarsınız. Amma velakin … bu, mesela Bitcoin sadece tek bir şirket tarafından yönetilmediği, hepsi internete bağlı olan geniş bir bilgisayar ağı tarafından yönetildiği için böyledir.
O hâlde artık Web3’ün nasıl meydana geldiğini anladığımıza göre soru şudur: “Neden girişim sermayeleri Web3 için milyarlarca dolar kaynak ayırmaktadır?” Bu paranın büyük bir bölümü dapps ya da d-apps geliştirilmesine gitmektedir. Gerçi bu kelimenin nasıl telafuz edileceği hâlâ tartışılmaktadır. Dapps ya da açık hâliyle merkezi olmayan uygulamalar Web3 etrafında bu kadar fazla iyimserlik görmeninizin nedenlerinden biridir. Burada melektaşım Zheping Huang sizlere merkezi olmayan uygulamalar konusunda daha detaylı bilgiler sunacaktır.
Zheping Huang:
Teşekkürler Nicole.
Facebook gibi dev şirketler tarafından işletilen sunucular yerine, merkezi olmayan uygulamalar, Ethereum veya Solana gibi blok zincir teknolojisi üzerinde işlemektedir. Bunun anlamı da aslında bunları kimsenin kapatamayacağıdır. Ancak bundan daha önemlisi, merkezi olmayan uygulama kullanıcılarının, kendi verileri, kripto paraları ve sanal varlıkları üzerinde bütünüyle gerçek bir hak sahipliği taşıyacağıdır.
En çok beğenilen uygulamalardan bazıları finans ve oyun dünyasına aittir. Örneğin, PancakeSwap adı verilen bu uygulama, arada bir emir eşleştirici olmaksızın, bir kripto parayı başka bir kripto para ile alım satım işlemine konu edebilmenize olanak sağlamaktadır.
Yine çok ilgi çeken Axie Infinity adındaki başka bir oyun da tıpkı Pokemon gibidir, ancak bu oyun aracılığıyla, sanal evcil hayvanlarınızı gerçek para karşılığında satabilirsiniz.
Nicole Sy:
Web3 aynı zamanda kendine şüpheyle yaklaşan bir kesime de sahiptir. Elon Musk aralık ayında şöyle demişti: “Bu, pazarlama alanında herkesin diline dolanmış bir sözcük gibi görünmektedir.” Şifre yazıcısı ve Signal uygulamasının kurucusu olan Moxie Marlinspike da Web3 tartışmaları üzerine bir gönderisinde, sunucu meselesini ele almıştı. İnsanlar kendi hizmet sunucularını işletmediği sürece ve sadece çok az sayıda kişi ya da kurum bunu yaptığından aslında tam olarak da merkezi olmayan bir yapıda değildir.
Hesap verebilirlik de Web3 alanında büyük bir sorun olabilir. Düzenleyiciler, merkezi olmayan finans ya da merkezi olmayan finans uygulamaları gibi bazı meselelere ilişkin endişeleri dile getirmektedir. Bunlar, insanlara kripto paralar üzerinden borç verme, borç alma ya da bu paraları kendi aralarındaki alım satım işlemlerine konu etme imkânı vermektedir. Bunu yaparken de kullanıcı kimliklerini doğrulamakta ve para aklamaya karşı geçmiş kayıtları incelemektedirler.
Son olarak bir de bazı blok zincirlerin gerektirdiği muazzam miktardaki bilgisayar gücü konusunda çevresel endişeler vardır. Günün sonunda şunu sormak zorundayız: “Web3, herkesin ilgisini çekmek için gerçekten bu kadar tartışmaya değer mi? Yoksa bu sadece özel bir grup ve piyasa arasında kutlanan bir teknoloji konuşması mıdır? Sizlerin fikirlerinizi merak ediyoruz. Ne düşündüğünüz bize yazın.
Görüldüğü üzere sistemin kuruluşu, işleyişi ve geleceği oldukça ilginç ve düşünmeye değer. Yatırım konusu ise ayrı bir alan ve herkesin kendi risk getiri analizi, yatırım ufku ve beklentileri çerçevesinde şekillenecektir. Bense kendi fikirlerimi şimdilik kendime saklamaktan yanayım. Yıl sonu portföy raporumda bu konuya değinirim. Son olarak bir de gündemde dikkatimi çeken başka bir haberi ekleyeyim. Görüşlerinizi siz de aşağıya ekleyebilirsiniz.
Alphabet Inc. Genel Müdürü Sundar Pichai daha geçen gün web3 üzerine ilk resmî demecini verdi ve Bloomberg’deki bu görüşmenin detaylarına da aşağıdaki bağlantı üzerinden erişebilirsiniz. Yazıda kabaca, Silikon Vadisindeki şirketlerin çoğu tarafından benimsenen bu teknolojiyi geliştirerek değer yaratmak konusunda neler yapılabileceği ve bu süreçte kripto paraların sisteme entegrasyonu konusunda düşünceler yer alıyor. Zaten bu açıklamaların bir kısmının şirketin çeyreklik raporlarının aktarıldığı toplantıda dile getirildiğini belirtmem çıkış noktamı biraz daha netleştirecektir sanırım. Yazının tamamı için:
> https://t.co/SDV79wsTSK
Başarılar dilerim.
Ergun UNUTMAZ, 07.02.2022