Atatürk – NUTUK
Emre KONGAR Seçkisiyle
Prof. Dr. Emre KONGAR
Sosyal bilimler ve kültür alanlarında kırktan fazla kitabı, bilimsel ve deneme türü iki yüzü aşkın makalesi olan Sayın Emre Kongar, Atatürk Nutuk çalışmasını oluştururken Nutuk’un, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü tarafından yayınlanan ilk baskılarındaki konu başlıklarını esas aldığını belirterek başlıyor bu değerli kitabına. Bu başlıklar, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, Kurtuluş Savaşı’nı ve temel devrimleri anlatırken hangi sırayı ve mantığı izlediğini görmek isteyenler için oldukça yol gösterici niteliktedir.
Belgelere ve olaylara dayalı olarak tarihi gelişmelerin birinci elden aktarıldığı Nutuk, sadece tarihi bir kaynak değil; askerî-strateji, siyasi, ahlaki dersler içeren bir rehber; Türkiye Cumhuriyeti’nin hangi şartlar altında, nasıl ve ne güçlüklerle kurulduğunu gelecek nesillere aktaran bir kılavuz ve bir mirastır da aynı zamanda.
Nutuk 15 Ekim 1927, Cumartesi sabahı, Ankara’da, Büyük Millet Meclisi binasında; Atatürk’ün bizzat kendisi tarafından, altı gün boyunca, toplam otuz altı saatte okunmuştur. Özgün hâli üç cilt olan ve 1927 yılının diliyle yazılmış olan metnin okunmasında toplumun geneli için kanımca üç noktada zorluklar vardır:
- Dönemin şartları gereği kullanılan dilin günümüz Türkçesine uyumu.
- Bu uyumlaştırmayı yazarların kendi görüş ve düşüncelerinden etkilenmeden tarafsızlık ilkesince yapabilmeleri.
- Uzun olan bir eserin, bütünlüğü ve olay akışı korunarak, özet olarak aktarılabilmesi sorunları.
Sayın Kongar, bu üç sorunun da üstesinden başarıyla gelmiş görünüyor. Çünkü yukarıda belirtilen kaynaktaki başlıklardan yaptığı seçmelerle hazırladığı Nutuk çalışmasında, hem tüm başlıkları hem de kendi seçkisini belirterek, okuyucuya eş zamanlı olarak asıl metni takip imkanı da sunmuş. Ayrıca özgün metin ile kendi yorumlarını birbirinden ayrı tutarak tarafsızlık ilkesine de özen göstermiş. Dil uyumu konusuna gelince ise ortaya çıkarılan çalışmanın son derece başarılı olduğu görüşündeyim.
Ben, Nutuk’u herkesin, en az iki farklı kaynaktan, karşılaştırarak ve hatta mümkünse yabancı dillerdeki çevirilerini de edinerek okuması gerektiğine inanıyorum. Henüz okumamış olanlara, bu derleme ile bir başlangıç yapmalarını öneririm. Zaten özgün metni okuduysanız da bu çalışmanın anlayışınızı güçlendireceğini fark edeceksinizdir.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü saygı ve minnetle andığımız bugünde kendisinin şu iki sözü yukarıdaki düşüncemin de gerekçesidir:
“Tarih yazmak, tarih yapmak kadar önemlidir. Yazan, yapana sadık kalmazsa değişmeyen gerçek, insanlığı şaşırtacak bir nitelik alır.”
“Beni görmek demek, mutlaka yüzümü görmek değildir. Benim fikirlerimi, benim duygularımı anlıyorsanız ve hissediyorsanız bu yeterlidir.”
Bu fikirlere ışık tutması adına daha önce burada yer verdiğim Sayın Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın Gazi Mustafa Kemal Atatürk kitabı ile Yılmaz Özdil’in farklı bir açıdan yaklaştığı Mustafa Kemal adlı kitabı için de yorumlarımı bağlantılar üzerinden okuyabilirsiniz.
Ergun UNUTMAZ, 10.11.2019
[1] Prof. Dr. Emre KONGAR, Remzi Kitabevi A.Ş., İstanbul, 1. Basım, Nisan 2018.