Akıllı Yatırımcı
“Yatırımcılık Hakkında Gelmiş Geçmiş En İyi Kitap” Warren E. BUFFETT
Benjamin GRAHAM
Daha önce Bir Borsa Spekülatörünün Anıları adlı kitap üzerine yorum yaparken ilk basımı 1923 yılına ait olan bu kitabın, borsalarda alım satım yapan kişiler için mutlaka okunması gereken bir eser olduğunu belirtmiştim. Benjamin Graham’ın, ilk basımı 1949 yılında gerçekleştirilen bu çalışması da onun hemen yanında yer alıyor. Ancak iki kitabın hem kurgusunun, hem de konuya yaklaşımının çok farklı olduğunu hemen belirtmek gerekir. Biri spekülasyon üzerine dersler çıkarılması gereken bir roman, diğeri ise değer yatırımının esaslarını aktaran bir rehberdir.
Zamanın etkisine rağmen geçerliliğini koruyan tavsiyeler, hisse senedi piyasalarında gerçekleştirilen işlemlerin stresi, bir hissenin değerinin altında mı yoksa üstünde mi fiyatlandığını tahmin etmek için yürütülecek analizlerin zorlukları ve insan psikolojisi gibi faktörler her iki çalışmada da benzerlik taşısa da Graham daha kitabın başında spekülasyon ve yatırımın iki ayrı alan olduğunu vurgulayarak başlıyor sözlerine.
Kitabın amacı da bu çerçevede, “sıradan insanların uygun bir biçimde yatırım politikası benimsemesi ve uygulamasında rehberlik sağlamak” olarak çizilmiş. Temel prensip ise, “piyasada oluşan fiyat dalgalanmalarından bağımsız olarak, duygulara ve piyasadaki sürü psikolojisine kapılmadan, bir yatırımın gerçek değerini hesaplamak” olarak sunuluyor. Zaten bu ilkeleri birleştirdiğinizde ‘Değer Yatırımcılığı’nın temellerinden yükselmeye başlıyorsunuz.
Graham, yaşadığı dönemin koşulları gereği sağlamcı stratejileri riskli olanlara tercih etmek eğilimindedir (ve bence aynı genel kanaat günümüz için de geçerlidir). Dolayısı ile spekülasyon yerine yatırım, zamanlama yerine fiyatlama yönünde kararları benimsemek daha akıllıcadır. Bu nedenle de değer yatırımı; uzun vadeli yatırım ve geçmiş performans ile geleceğe yönelik büyüme beklentilerine önem vermektedir. Kitapta bu nedenle tahvil ve hisse senetlerinden oluşturulan ve iyi analizlerle çeşitlendirilmiş, değerinin altında olduğu düşünülen şirketlerin payları ile kurulacak olan bir portföyün faydaları anlatılmaktadır. Bu anlatımın öğeleri ise, uzun vadeler için dahi, alternatiflerinin getirileri ile kıyaslanarak öne sürülen tez somutlaştırılmaktadır.
Tüm bunlara katılmakla birlikte ben teknik analiz ve spekülasyon konusunda aktarılandan biraz daha fazla alan olduğu görüşündeyim. Kaldı ki Benjamin Graham da, genel olarak teknik yöntemleri benimsemediğini belirterek, kitabın çeşitli bölümlerinde bu alanda da başarılı olunabileceğini, ancak bu kişilerin azınlıkta olduğunu ve bu alanda ustalaşmanın zorluklarını öne sürmektedir. Tıpkı muhasebe tekniklerinin yıllardır bilinmesine rağmen iyi bir finansal analist olmanın zorlukları gibi. Nasıl geçmiş bilanço verilerine bakarak bir şirketin bugünkü fiyatının düşük ya da yüksek olduğuna karar verebiliyorsak geçmiş fiyat hareketlerini de, mesela portföyün %10’luk bir kısmı için, bu anlamda kısa vadeli işlemler için dikkate alabileceğimiz yönünde bir görüşe sahibim. Ancak yatırım çok ciddi bir iş olup herkesin yatırım kararlarında, kendi tercihlerini somut ve güvenilir verilere dayanarak ve sorumluluğunu üstlenebileceği vade/ölçü dengesini gözeterek yürütmesi gerektiğine inanıyorum.
Eleştiri ve Beklentiler
Kitabın dili ve anlatımına gelmeden önce, ‘Akıllı Yatırımcı’nın, yatırım konusu ile ilgilenen herkesin okuması şart olan bir kitap olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Daha önce 1973 basımı, İngilizce versiyonunu bildiğim bu çalışmanın Epsilon Yayınevi tarafından Türkçeye kazandırılan ikinci baskısı yorumlarım için kaynak oluşturmaktadır. Ne yazık ki bu baskı son zamanlarda okuduğum en özensiz, yazım hataları ile dolu ve aynı sayfada dahi tutarsız ifadeler içeren bir baskıydı. Hatta çevirmenin, başta kısa çizginin kullanımı gelmekle birlikte, Türkçe yazım kurallarını bilmediği gibi açıp kontrol etme zahmetine bile girmediğini düşündüm. Eğer güncelleme yapıldıysa baştan kendilerine teşekkürlerimi sunarım.
Finans kitaplarının diğer yayınlara göre bir miktar primli satıldığı bir ortamda yayınevlerinin de çeviri ve redaksiyon konusunda biraz daha dikkatli davranmalarını beklemek bir okuyucunun en temel hakkıdır. En basitinden “dönen varlıklar” (current assets) gibi temel bir kavramı bile bir yerde ‘cari varlıklar’, bir yerde ‘cari aktif’; “kısa vadeli yabancı kaynaklar”ı (current liabilities) ‘cari yükümlülükler’ şeklinde okuyucuya sunup bilanço analizi yapmasını beklemek kabul edilemez bir durumdur.
Diğer taraftan Amerikan piyasalarında fiyatlar kesirli verilirken Türkiye piyasaları için ondalık sistem kullanılmaktadır. Tüm parasal değerler tutarlı gösterilse belki daha az eleştirirdim, ancak aynı paragrafta; ‘… en düşük fiyat 161/2 ,… hisse başı kazanç 1.50$ …’ şeklinde ifadeler görmek hoş değil. Ayrıca rakamların yazılışında da binler arası nokta, kuruş için virgül kullanımı kuralı da umursanmadığı için bir yerde 16.375$ ile ’16 dolar 37 buçuk sent’ kastedilirken hemen ardında 1.000$ ile ‘bin dolar’ kastediliyor. Finansal okur yazarlığın yaygınlaştırılmaya çalışıldığı bir dönemde biraz daha hassasiyet çok faydalı olacaktır. Tüm bu hataların bir sonraki basımda düzeltileceğine inanıyor, yayının yatırımcılara yararlı olacağını düşünüyorum.
Ergun UNUTMAZ, 24.11.2019
[1] Benjamin GRAHAM, (The Intelligent Investor), Çeviri: Güneş YILDIZ, Epsilon Yayınevi Ticaret ve Sanayi A.Ş., İstanbul, 2. Baskı, Nisan 2018.
* Hâlihazırda siz de ikinci baskıyı okuyorsanız bağlantıya tıklayarak Düzeltme Önerilerim ve açıklamalar için ilgili dosyaya ulaşabilirsiniz.
One Comment
Murat
Yukarıdaki serzenişlere kesinlikle katılıyorum.
Çok daha sade bir dili olabilirdi.