Dublinliler
James JOYCE[1]
|
1882 yılında Dublin’de doğan ve hemen hemen bütün yapıtlarında doğduğu ve büyüdüğü şehre yer veren James Joyce, 1941’de Zürih’te ölmüştür. 1914 yılında yayınlanan bu ilk eseri 1987 yılında Türkçeye çevrilmiştir. Murat Belge’nin önsözü ve çevirisi böylesi önemli bir yapıta değer katmış ve eserin geniş bir okuyucu kitlesi ile buluşmasını sağlamıştır. |
 |
James Joyce’un anlatım tekniğinin oldukça güçlü olduğunu ve aynı zamanda 20. yüzyıl edebiyatı üzerinde şekillendirici bir etkisinin göründüğünü söyleyebiliriz. Nitekim, Orhan Pamuk bu etkiyi şöyle ifade etmiştir: “Zola’nın metni bir babanın elimizden tutarak bize ‘Bak şu binaya ve düşün,’ demesine benzer. O binanın anlamını belki apaçık söylemez, ama sezdirir. Joyce’un metni ise bizi, o binanın duvarına çarptırır. Metin uzaktan gülümseyerek bakar ve karşısında yapayalnız kalırız.”
Dublinliler, James Joyce’un bütün hikâyelerinin toplandığı bir kitaptır. Bir birinden bağımsız 15 hikâyede konular, İrlanda ve Dublin kültürü ile bu kültürle yetişmiş kişilerin dış dünya üzerine hayal, beklenti ve görüşleri üzerine gelişmektedir. Murat Belge bu hususu şu şekilde değerlendirmiştir: “Bu hikâye kitabının, başka birçok hikâye kitabından farkı, değişik esinlemelerle yazılmış hikâyelerin bir araya getirilmesinden oluşmasıdır. Bütün hikâyeler arasında tematik bir ortaklık ve gelişme vardır. Öyle ki, her biri ayrı ayrı okunabildiği hâlde, kitabın bütünü neredeyse bir roman gibi tasarlanmıştır denebilir.” Bu kapsamda hikâyeleri ve temaları da sınıflandırmak mümkün:
Kitabın geneli değerlendirildiğinde hüzün ve karamsarlık ağır basmaktadır. Taşralılık, din, milli gelenek ve görenekler ile kişilerin kendi hayatlarındaki başarısızlık ve beceriksizlikleri ön plana çıkarılmakta hatta yer yer ağır bir şekilde eleştirilmektedir. Diğer ülkelerde elde edilen tecrübe ve gözlemler ile dışarıdan bu ortama gelenlerin farklı yönleri de hikâyelerde vurgulanmaktadır.
Son olarak yazarın, düşüncelerini ifade ederken kullandığı kelimelerin derinliğine ve gramer yapısına dikkat çekmek istiyorum. Bir de bunun üzerine, Joycu’un söylenmeyeni ima etmekte sahip olduğu yeteneği ekleyince eserin başarısı hakkında başka bir söze gerek kalmıyor.
Ergun UNUTMAZ, 12/05/2013