Para Politikası 21
FED – Kasım 2022
ABD Federal Rezerv Bankası FED, 22 Eylül 2022 tarihinde gerçekleştirdiği toplantıda politika faizi üçüncü kez 75 baz puan arttırmış ve böylece politika faizi yüzde 3,00 – 3,25 bandına çekilmişti. Aşağıda, Grafik 1’de, FED’in bugün (2 Kasım 2022) yapacağı açıklamada, genel beklenti olan 75 baz puanlık artış olasılığının da işlendiği durum yer almaktadır. Politika faizleri için alt ve üst bantları mavi çizgilerle, son artış puanını ise en alt kısımda gösterdim. Böylece yeni durum yüzde 3,75 – 4,00 aralığında bir politika faizini göstermektedir. Aynı grafikteki açık renk sütunlar ise yıllık tüketici enflasyon değerlerini göstermektedir. Son açıklanan veri ile yüzde 8,20 seviyesine ulaşan yıllık enflasyon, FED’in bu şekilde yüksek oranlı faiz artışları yapmasının temel gerekçesidir.
Aslında bu noktada “FED pivot” kavramına değinmekte yarar var. Piyasalar, bir noktada enflasyonun tepe noktasına ulaştığını ve düşüşe geçmeye başladığını gördüğünde FED’in de büyümeyi sekteye uğratmamak ve resesyona yol açmamak için şahin tavrında vazgeçeceğini fiyatlama arayışındadır. Bu tavır değişikliği faiz oranlarındaki artışın hızının düşürülmesi ya da parasal sıkılaştırmada izlencek takvim/tutar ilişkisiyle olabileceği gibi FED Başkanı Jerome Powell’ın basın toplantısındaki konuşması ya da soru cevap aşamasındaki görüşleriyle de kendine yer bulabilir.
Kişisel olarak bu fikre sıcak bakıp portföy yönetimimde bu kapsamda bazı işlemler açmış olsam da Powell’ın bu tür açık bir tavır izleyeceğini ya da “pivot” şeklinde nitelendirilen politika değişikliğini destekleyeceğini düşünmüyorum. Bu düşünce de “veri destekli politika” anlayışından kaynaklanmaktadır. Aralık ayında gerçekleşecek toplantı belki bunun yeri olabilir, ama bugün değil. Çünkü bu süreçte hem nokta çizelge ile politika hedefi, hem de enflasyon, işsizlik, tüketici eğilimi ve sanayi üretimi gibi temel veriler gelecektir. Dolayısı ile bu verilerde kalıcı bir iyileşme emareleri görmeden FED’in faiz artışlarında bir politika dönüşü yapmasını beklemiyorum.
Grafik 2’de ise FED’in kısa vadeli faizleri etkilemek için belirlemiş olduğu hedef oran daha uzun bir aralık için gösterilmektedir. Üst üste 75 baz puanlık artışlarla piyasalara enflasyonla mücadele konusunda ne kadar kararlı olduğunu gösteren FED güven kaybı sorununu aşmış görünüyor ve EFD’in önümüzdeki toplantılarda büyüklüğü azaltarak 50 ve 25 baz puanlık artışlar yapabileceği kanaatindeyim. Ancak bunun için de yukarıda belirttiğim verilerin bu düşünceyi destekler nitelikte olması gerekiyor. Dolayısıyla bu toplantı daha çok önümüzdeki döneme ilişkin “pivot” fikrine yönelik izler aramakla geçebilir. İzleyip görecek, bu arada kendimizce portföylerimizi de düşüncelerimize göre ayarlayacağız.
Son toplantının tam metnine Federal Rezerv Sistemi Yönetim Kurulu sitesinden ulaşabilirsiniz.
ECB – Ekim 2022
Enflasyon olgusunun farklı ülkelerde, farklı dinamiklerle kendini gösterdiğini sürekli vurguluyorum. ABD – Avrupa ayrımı yanında Avrupa Birliği ülkelerindeki dinamiklerin bile farklı çözümler gerektirmesi dikkatli yaklaşılması gereken bir durumdur. Avrupa cephesinde enerji fiyatlarındaki gerileme, şirketlerin üretim kararları açısından belki bir miktar rahatlama getirmiş olsa da enflasyon dinamikleri açısından maliyet baskısı devam etmektedir. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Madam Lagarde’ın da belirttiği gibi arz kaynaklı sorunlar da etkisini sürdürmektedir.
Grafik 3’te Avrupa Birliği kapsamındaki 27 ülke için yıllık enflasyon verilerini sarı çizgiyle gösterdim. Geçen senenin aynı ayına göre yıllık enflasyon yüzde 10,94 ile rekor seviyelerde. FED’in katı para politikasına devam edeceği beklentisi ABD dolarını güçlü tutarken Avrupa tarafında da işleri zorlaştırıyor.
27 Ekim 2022 tarihinde Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın başkanlığında gerçekleştirilen toplantıda enflasyon, talep ve üretim koşulları dikkate alınarak 75 baz puanlık artış gerçekleştirilmiştir. Böylece politika faizi yüzde 2,00, mevduat kolaylığı faizi ise yüzde 1,50 seviyesine çekilmiştir. ECB’nin yıl sonu enflasyon hedefi ise yüzde 2,00 seviyesindedir.
Basın açıklamasına erişim için ECB’nin resmî internet sitesine bağlantı ekledim.
TCMB – Ekim 2022
20 Ekim 2022, Perşembe günü gerçekleştirilen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu Toplantısında, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının, 150 baz puanlık düşüşle yüzde 12,00 seviyesinden yüzde 10,50 seviyesine indirilmiştir. Böylece TCMB, yıl sonuna kadar tek haneli politika faizi hedefine doğru ilerlediğini göstermiştir. Grafik 4’te mavi çizgi 16 Ocak 2019 tarihinden itibaren politika faizinin seyrini göstermektedir.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından aylık olarak açıklanan Tüketici Fiyat Endeksi verileri ise 3 Ekim 2022 tarihli son veriyi kapsayacak şekilde grafikte sarı sütunlarla gösterilmektedir. Bir önceki yılın aynı ayına göre enflasyon değişimi Eylül ayında yüzde 83,45 olarak gerçekleşmiştir. Bir önceki aya göre değişim ise yüzde 3,08 düzeyindedir.
Grafik 5’te ise enflasyon beklentileri için TCMB sitesinde yer alan Enflasyon ve Çıktı Açığı tahminleri sunulmaktadır. TCMB’nin yıl sonu enflasyon hedefi 2012 yılından beri yüzde 5,00 seviyesinde olup zaman içerisinden değişmemiştir. Gerçekleşen enflasyon ve yıl sonu için beklenen enflasyon tahminleri ise geniş bir aralıkta dalgalanmaktadır. 2022 yılı sonu enflasyonu için tahmin aralığın orta noktası yüzde 65,2’dir.
Alınan kararın gerekçesi ile Para Politikası Kurulu açıklamasının tam metnine TCMB‘nin internet sitesinden ulaşabilirsiniz.
Ergun UNUTMAZ, 02.11.2022