Ekonomi Politika Strateji 12
Temmuz 2020
DEĞERLENDİRME VE GÖRÜŞLER
Søren Kierkegaard’ın “Hayat, geriye bakarak anlaşılır, fakat ileriye doğru yaşanmak zorundadır.” sözünün biz ekonomistler için biraz daha fazla anlam ifade ettiğini düşünüyorum.
“Dip noktasını bulduk mu, burası zirve mi, trend noktasının neresindeyiz?” gibi sorulara herkesin muhakkak kendince bir cevabı var. Finans dünyasında yatırım yapıyorsa olmalı da zaten. Cevabın kalitesini belirleyen ise geçmiş veri setinden çıkarılan anlamda ve geleceğe yönelik tahminin gücünde yatmaktadır; sonuçlar ise doğal olarak bakış açısına göre farklılık gösterecektir. Bu anlamda uzun vadeli yatırım stratejimin temelini oluşturan Ekonomi Politika Strateji Raporlarımın şimdiye kadarki performansından kendi adıma memnunum.
Bu rapor, küresel gelişmeleri izleyen; odak noktası olarak da daha ziyade finansal ve emtia piyasalarını etkileyen olayları öne çıkaran kişisel bir özettir. Tarafsız bir şekilde, saygın basın kuruluşlarında yer alan haberlere dayanarak not ettiğim bilgilerden oluşan değerlendirmeler, aşağıdaki beş soruya cevap aramaktadır:
Gelişme
Sebep / Sonuç
Beklenti / Strateji
Geçen Ay Neler Oldu?
Neden Oldu?
Bu Ay Neler Olabilir?
.
Hangi Etkileri Meydana Getirdi?
Nasıl Bir Strateji İzlemeli?
Mayıs ve Haziran ayı raporları aslında bugün bulunduğumuz noktayı işaret ediyordu biraz. Temmuz ayında aşı konusundaki olumlu gelişmeler ve testlerden alınan iyimser sonuçlar piyasalarda pozitif bir fiyatlama ve risklerde düşüş getirdi. Özellikle oynaklık ölçüşü olarak değerlendirilen VIX Endeksinin son 6 ayın en düşük değerlerinde bulunması risk algısını da yönlendiriyor. Hâlâ Covid-19 öncesi seviyelerin altında bulunsak da piyasadaki aktörler olumlu haberleri daha çok görme eğiliminde.
Detaylara geçmeden Temmuz ayında siyasi gelişmelerin ön planda kaldığı bir dönem olduğu söylenebilir. Ekonomik anlamda ise gerek merkez bankalarının gerekse hükümetlerin ilave destek paketleri dikkat çekiciydi. Ay sonunda açıklanan Almanya ve ABD ikinci çeyrek büyüme rakamları ise beklendiği gibi son derece kötüydü. Özellikle ABD için tarihi rekor seviyedeki düşüşleri bir kenara not etmekte fayda var.
Temmuz ayında yaşanan gelişmeleri ülke ve bölge bazında hızlıca şöyle sıralayabiliriz:
ABD
Hazine Bakanı Mnuchin yeni bir teşvik paketi üzerinde çalışıldığını ve bunun en az 1 trilyon dolar olacağını duyurdu.
ABD, uzun süre önce duyurduğu Dünya Sağlık Örgütünden ayrılma fikrini eyleme dönüştürdü ve üyelikten çıktı.
Houston’daki Çin konsolosluğunun kapatılması talimatı ikili ilişkilerde gerilimi tırmandırdı.
AB’nin destek paketine eş olan bu tutarın hane halkı ve işletmelere kredi desteği şeklinde olması bekleniyor.
Bütünsel salgına karşı başarısız yönetim ve Çin’e yakın duruş karara gerekçe gösterildi. Bunun küresel olarak negatif yansımaları olabilecektir.
Çin de benzer şekilde Chengdu’daki ABD konsolosluğunu kapatma kararı ile karşılık verdi.
Avrupa Birliği
Hâlihazırda €540 milyar tutarında bir güvenlik ağı ile Covid-19’un etkileri için kaynak ayıran AB, son toplantıda €750 milyarlık paket ve €1.074 milyarlık uzun vadeli bütçe üzerinde anlaştı.
Bulgaristan ve Hırvatistan, Avrupa ortak para birimine geçişin ilk aşaması olan Avrupa Döviz Kuru Mekanizmasına katıldı.
Toplamda €2.364 milyarlık bir değer ile AB rekor düzeyde bir kaynak ayırmıştır. Asıl dikkat çekici olan ise parasal birlikten sonra finansal birlik yolunda bunun kısmen bir adım olarak görülmesidir.
2 yıl sürecek olan geçiş dönemi istikrarın devamını gözetecek. Sürenin ardından yapılacak oylama belirleyici olacak.
Almanya
ABD, Almanya’dan 11.900 askerini çekiyor.
Ekonomi ikinci çeyrekte %10,1 küçülerek şimdiye kadar bir dönemdeki en yüksek değeri gördü. 2009’daki -%7,9 daha önceki rekordu.
Gerekçe olarak NATO’ya yapılan katkının yetersiz olduğu belirtilse de Rusya ve AB ordusu konuları ilk akla gelen unsurlar oluyor.
Her ne kadar beklenen bir durum olsa da V şeklinde toparlanma beklentileri bir kere daha sorgulanabilir. Ancak işaretlerin olumlu olduğu söylenebilir.
Türkiye
Temmuz ayının başında önce açığa satış yasağı kaldırıldı, ardından 6 bankaya yönelik yasak geldi.
S&P not değişikliği yapmadı. Türkiye’nin kredi notu uzun vadeli döviz cinsinden B+, yerel para birimi cinsinden BB- olarak teyit edildi.
Uluslararası gündemi etkileyen siyasi olaylar ise başlıca: Libya nedeniyle Fransa ile yaşanan sorun; Yunanistan ile adalar etrafındaki sondaj planları nedeniyle artan tansiyon; Ayasofya’nın statüsünün müzeden camiye dönüştürülmesi; Azerbaycan’a verilen açık destektir.
Yapılan açıklamada söz konusu bankaların yükümlülüklerini yerine getiremedikleri belirtildi.
İçsel ve dış kaynaklı olumsuzluklar nedeniyle ekonomik aktivitede 2020’de %3,3 ve 2021’de %4,5 daralma beklendiği belirtildi.
Bölgesel güç olmak, elbette ki önemli olaylarda aktif olmayı gerektirir, ancak bu tür kararların beraberinde getireceği riskler ve gerilimler ile sebep olacağı içsel ve dışsal dönüşümler de dikkate alınmalıdır.
Çin
Çin ekonomisi beklentilerin üzerinde büyüdü. İkinci çeyrek rakamları geçen yılın aynı dönemine göre %3,2 büyümeyi gösteriyor.
İlk çeyrekte %6,8 küçülen ekonomi diğer tüm ekonomileri de olumsuz etkilemişti. Çin’in toparlanması başta petrol fiyatları olmak üzere diğer ülkelerin mallarına da talep yaratacaktır.
Avrasya
Azerbaycan-Ermenistan sınırında ağır silahların da kullanıldığı çatışmalar yaşandı.
Beklenmedik çatışmanın bölgedeki güç dengesi, iç siyaset ya da dış faktörlere bağlı nasıl gelişeceği izlenmeli.
Petrol
OPEC+ ülkeleri daha önce varılan anlaşmaya ek olarak 1 Ağustos’tan itibaren günlük 2 milyon varil üretim kısıntısı kararı aldı.
Önceki anlaşma günlük 9,7 milyon varil kısıntı ön görüyordu. Böylece Ağustos ayında uygulama günlük 7,7 varil olarak sürecek.
Diğer
Aşı konusunda yoğun çalışmalar sonuç vermeye başladı.
Artan virüse bağlı sağlık sorunları nedeniyle başta AB ülkeleri olmak üzere seyahat sınırlamaları ve tedbirler tekrar sıkılaştırılıyor.
İlk testler olumlu, ancak daha fazla ve farklı testler gerekiyor. Yıl sonuna kadar aşının kullanımı hazır olması planlanıyor.
Mart ayındaki gibi toptan bir kapanma ön görülmese de bu tür ikinci bir dalga cafe, restoran, turizm sektöründeki işletmeleri ağır etkileyecektir.
Ergun UNUTMAZ, 01.08.2020