Para Politikası 27

Temmuz ayında merkez bankalarının para politikası toplantıları vardı ve piyasaların enflasyonda zirve görüldü, artık faizler düşürülür mü beklentisi yanıtlandı (mı?). Bu yazıda sırasıyla ABD, Avrupa, İngiltere ve Türkiye açısından merkez bankası toplantılarında alınan kararlar, açıklamalar ve mevcut enflasyon faiz oranı ilişkilerine bakacağız.

“Sonuna kadar okuyamıyorum, grafiklere bakıp çıkacağım” diyenler için manşet enflasyondaki düşüşe bu kez çekirdek enflasyonun da eşlik etmesinin sevindiri olduğunu, enflasyonda zirvelerin görülmüş, faiz artışlarında sonlara gelinmiş olabileceğini söyleyebilirim. Ancak piyasaların sevindiği gibi sonraki ay da faiz indirimleri başlar şeklinde bir iyimserliğin yersiz olduğu kanaatindeyim.

Buyrun başlayalım.

FED – Temmuz 2023

ABD Federal Rezerv Bankası (FED), politika faizini 26 Temmuz tarihli toplantıda 25 baz puan arttırdı.

FED Başkanı Jerome Powell enflasyonla kararla mücadelenin süreceğini belirterek sıkı para politikasına devam edileceğini defalarca aktarmıştı. Toplantı karar metninde, göstergeler ekonomik aktivitenin orta seviyede bir genişlemeye işaret etmekte ve iş gücüne katılım son aylarda oldukça güçlü seyrettiği belirtilmektedir. İşsizliğin düşük, enflasyonun hedefe göre yüksek olduğu bir ortamda geleceğe yönelik beklentileri şekillendirecek biçimde FED, politika faizini yükseltmiştir.

Böylece politika faizi (Fed Funds Rate: Beyaz %5,33) ile alt ve üst bantlar için (kırmızı ve mavi) değerler Grafik 1’de görüldüğü gibi gerçekleşmiştir. Turkuaz sütunlarsa toplantı tarihlerinde alınan ve en son kararın işlendiği faiz patikasını göstermektedir. Son durumda politika faiz yüzde 5,25 – 5,50 bandındadır.

Grafik 2’deyse manşet enflasyon (beyaz) ve çekirdek enflasyon (mavi) açısından gelişmelere yer vererek sarı sütunlarla da politika faizindeki değişimleri yansıttım. Geçen senenin aynı ayına göre manşet enflasyonun yüzde 3,09 ve çekirdek enflasyonun yüzde 4,86 seviyesindeki hareketi yüzde 8,4 seviyesiyle zirvenin geride kaldığını işaret etmektedir. Enflasyon hedefi olan yüzde 2 ise artık daha erişilebilir görünmektedir. Enerji ve gıda fiyatlarındaki oynaklığın dışlandığı çekirdek enflasyonun da düşüş eğilimi göstermesi yapışkanlık endişeleri bakımından rahatlatıcıdır.

ABD Enflasyon Gelişmeleri konusunda hazırladığım akışa bağlantı üzerinden;
Son toplantının tam metnineyse Federal Rezerv Sistemi Yönetim Kurulu sitesinden ulaşabilirsiniz.

ECB – Temmuz 2023

Enflasyon dinamikleri açısından enerji kaynaklı maliyet artışına daha fazla maruz kalan Avrupa’da bu cephedeki gelişmeler katkı sağlamaya devam ederken gıda fiyatlarındaki düşüş eğilimi de sevindirici. Haziran ayında manşet enflasyon (beyaz) geçen senenin aynı ayına göre yüzde 5,5 seviyesinde gerçekleşti ve Grafik 3’de yer verdiğim şekilde bunun içinde enerjinin (mavi) payı eksi yönde devam ediyor. Sanayi üretimi ve enflasyon dinamikleri açısından düşen maliyetler anlamında iyi bir gelişme. Gıda fiyatları da zirveden çekiliyor ancak hizmetler nispeten güçlü. Yüzde 5,5’lik enflasyonun yüzde 2,3’ü hizmetlerden gelirken yüzde 2,4’ü gıdadan geliyor. Enerji dışı sanayi mallarının payı yüzde 1,4 seviyesindeyken enerjinin katkısı eksi yüzde 0,6 şeklinde gerçekleşmişti.

Tabi bu noktada ECB’nin FED’in gerisinden geldiğini ve talep enflasyonu yanında maliyet enflasyonu altında bir denge gözettiğini de hemen vurgulamakta fayda var. Hatta bazı değerli isimlerin ECB’nin ekonomiyi gereğinden fazla daraltma riskine sürüklediği görüşüne de hak vermek gerekiyor.

Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın başkanlığında ECB, 27 Temmuz tarihli toplantıda, politika faizini 25 bp arttırmıştır. Grafik 4’te bu artış sonrası yüzde 4,25 şeklinde oluşan politika faizi ve yıllık enflasyon oranları görülmektedir. Dün açıklanan öncü veriler, Temmuz ayında manşet enflasyonun (beyaz) yüzde 5,3 ve çekirdek enflasyonun (mavi) yüzde 5,5 şeklinde geleceğini göstermektedir. Üçüncü çeyrekte bir 25 bp’lik artış belki döngünün son artışı olabilir.

Grafik 5’teyse sütunlarla politika faizindeki değişimleri; çizgilerle de mevcut durumdaki faiz oranlarını gösterdim. Malum ECB üç farklı politika faizi kullanıyor ve bunlardan asli olan faiz oranını beyaz çizgiyle gösterdim. Son değişiklikle Temel Yeniden Finansman İşlemleri Faizi yüzde 4,25 seviyesine gelmiştir. Mevduat Olanağı Faizi (kırmızı) yüzde 3,75 seviyesine çıkarken Gecelik Borç Verme Olanağı Faizi (mavi) yüzde 4,50 olmuştur. ECB’nin yıl sonu enflasyon hedefi ise yüzde 2,00 düzeyindedir.

Avro Bölgesi için izlediğim Enflasyon notlarıma bağlantı üzerinden;
Para Politikası kararına ECB’nin resmî internet sitesinden ulaşabilirsiniz.

BOE – Ağustos 2023

İngiltere Merkez Bankası (BOE), politika faizini 22 Haziran tarihli toplantıda 50 baz puan (bp) arttırmıştı.

Toplantıda, enflasyonda beklenen gerileme yanında iş gücü piyasası, büyüme ve finansal sıkılaşma risklerine dikkat çekilmişti ve BOE’nin bir sonraki toplantısı 3 Ağustos tarihinde gerçekleşecek. Son artışla yüzde 5,00 seviyesine yükselmiş olan politika faizinde 25 bp’lik bir artış sürpriz olmayacaktır. Grafik 6’da turkuaz renkli sütunlar ilgili tarihlerdeki toplantılarda alınan faiz kararlarını, kırmızı çizgi ise politika faizini göstermektedir.

Enflasyon bakımından yıllık yüzde 11,1’lik zirvenin ardından Haziran ayında manşet (beyaz: yüzde 8,0) ve çekirdek (mavi: yüzde 6,9) enflasyon kalemlerini Grafik 7’de gösterdim. Grafiğin alt kısmındaysa politika faizini sarı sütunlarla işaretledim. Enflasyon yükselmeye başladığında arttırılan faizler enflasyonun düşüş sürecinde de devam ettirilmektedir. Ancak burada da beklenti bu yılın ikinci yarısında hızlı bir düşüş ve enflasyon hedefi olan yüzde 2’nin 2024 sonunda yakalanabileceği yönündedir. Dolayısıyla 25 bp’lik bir artış ihtimaline pay bırakarak faiz artış döngüsünün sonlarına yaklaştığımızı düşünüyorum.

Birleşik Krallık için izlediğim Enflasyon notlarıma bağlantı üzerinden;
Para Politikası kararına BOE’nin resmî internet sitesinden ulaşabilirsiniz.

CBRT – Temmuz 2023

Seçim sonrası kabinede dikkat çeken iki önemli değişiklikten biri Sayın Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine gelmesiyken diğeri de Sayın Hafize Gaye Erkan’ın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı görevine başlamasıydı. Rasyonel politikalara dönüş mesajıyla yönetilen süreçte Sayın Erkan başkanlığında ilk toplantı 22 Haziran tarihinde gerçekleşmiş ve 650 baz puanlık bir artışla politika faizi yüzde 15,00 seviyesine yükseltilmişti.

20 Temmuz tarihli Para Politikası Kurulu Toplantısındaysa bu kez 250 baz puanlık artışla politika faizi yüzde 17,50 seviyesine çıkarılmıştır. Turkuaz renkli sütunlar ilgili tarihteki toplantılarda alınan faiz kararlarını, kırmızı çizgiyse politika faiz oranlarını göstermektedir.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Tüketici Fiyat Endeksi verileri ise 5 Temmuz 2023 tarihli son veriyi kapsayacak şekilde Grafik 9’da gösterilmektedir. Bir önceki yılın aynı ayına göre manşet enflasyon (beyaz) Haziran ayında yüzde 38,2 olarak gerçekleşmiştir. Çekirdek enflasyon (mavi) ise yükseliş göstererek yüzde 47,3 seviyesine çıkmıştır. Sol eksende gösterilen ve grafiğin altındaki kırmızı çizgi ise yüzde 5’lik enflasyon hedefidir.

Son olarak 27 Temmuz 2023 tarihinde açıklanan Enflasyon Raporu‘nun rasyonel bir zemine dönmek adına başarılı yönler içerdiğini belirtmek isterim. Öncelikle yıl sonu enflasyon tahminin yüzde 22,3’ten yüzde 58,0 gibi üzücü ancak gerçekçi bir seviyeye çekilmiş olması son derece isabetli ve güvenilirlik adına doğru bir adım. Diğer olumlu bir gelişmeyse Grafik 10’da yer verdiğim çıktı açığının tekrar geri dönmesidir. Beklenti yönetimi açısından olumsuz olansa tüm bu sorunların tespitine rağmen enflasyonu baskılayacak faiz artışı konusunda gereğinin yapılmamasıdır.

Türkiye için Enflasyon notlarıma bağlantı üzerinden;
Para Politikası Kurulu açıklamasının tam metnine TCMB‘nin internet sitesinden ulaşabilirsiniz.

Bir önceki rapora ulaşmak için bağlantıyı kullanabilirsiniz.

Ergun UNUTMAZ, 01.08.2023