Beklenti Anketi 2023
Ekonomi Politika Strateji
Finansal Piyasalara İlişkin Tahminler
Yıl sonuna yaklaşırken geçmiş yılın performansı ve muhasebesi yanında gelecek yıla ilişkin beklentiler de önem kazanıyor. Bu kapsamda Şant Manukyan Bey’in “Nasdaq Composite Index için 30 Aralık 2022 kapanış fiyatını en yakın tahmin etme yarışması” kapsamında Nasdaq Tahminleri başlığıyla hazırladığım yazıyı henüz okumadıysanın oradan başlamanızı öneririm. Böylece, “Neden ve nasıl tahmin yaparız?” gibi konulara ilişkin görüşlerime de ulaşabilirsiniz.
Bugünkü yazı ise bu yıl ilk kez düzenlediğim ve düzenli olarak yürütmek istediğim bir anket çalışmasının sonuçlarına ilişkin. 10 soruda gelecek yıla ilişkin beklentileri değerlendirdiğim anketteki soruların üçü ekonomi, ikisi politika ve beş tanesi de finansal piyasalara ilişkin ölçümler içeriyor. Dolayısı ile önümüzdeki yılın portföy stratejisi aslında temel olarak herkesin bu sorulara vereceği yanıtlara göre şekillenecektir. Bu anketin çıkış noktası için de birçok araştırma, rapor ve beklenti dosyası yanında The Economist dergisinin özel sayısını gösterebilirim. The World Ahead 2023 için yaptığım kapsamlı özet ve analiz için o yazıma da başvurabilirsiniz.
Twitter üzerinden yürüttüğüm ankete 600 kişiye yakın bir katılım olması sevindirici. Umarım ilerde daha yüksek bir katılıma da ulaşabiliriz. Her ne kadar katılımcıların bu konularda ne kadar yetkin olduğunu bilmesem de işin uzmanları ve yılların başarılı yatırımcıları bile gelecekteki olayları önceden bilemez. Söz konusu tahmin olunca ve özellikle de bu tahminlerin içinde makroekonomi ve politikaya ilişkin değişkenler varsa “tahmine göre iş yapılmayacağını, ancak karar alma süreçlerinde modellemelerin önemli olduğunu” hemen belirtmek isterim. Buna ek olarak, anketteki soruları fikirlerine güvendiğim küçük bir grupla da ayrıca değerlendirdik ve tahminler farklı olsa da genel düşüncelerin benzer noktalara odaklanması şaşırtıcı olmadı.
Gelelim sonuçlara:
İlk soru hisse senetleri piyasaları arasında en önemli göstergelerden olan S&P 500 Endeksine yönelikti. Yüzde 20 değeri Ayı ve Boğa Piyasaları için bir eşik olduğundan katılımcıların yarısına yakının bu sınır içinde pozitif bir kapanış beklediğini söyleyebilirim. Boğa piyasası bekleyenlerin oranı ise yüzde 30 düzeyinde.
EU: Yüzde 80’e varan bu kalabalığa karşın ben, 2023 yılında S&P 500 Endeksinin yatay bir seyir izleyeceğini; ancak yıl içinde yüksek getiriler için potansiyel zaman dilimleri olacağını düşünüyorum. Önümüzdeki yılı, 2022 yıl sonu kapanışına göre ± %5,00 aralığında bir noktada bitirebileceğimizi düşünüyorum ve benim yanıtım (-%20 < x < 0) “Kötü” şeklinde belirtilen seçenekten yana oldu.
S&P 500 Endeksi 2022 yılının başından 16 Aralık 2022 tarihli son kapanışa kadar yüzde 19,38’lik bir düşüş göstermiştir. Fiyat hareketlerini günlük bazda aşağıda Grafik 1’de gösterdim ve bakalım 2023 yılı sonu kapanış nerede olacak?
İkinci soru Türkiye’de enflasyonun 2023 yılı sonunda nerede olabileceği üzerineydi. TÜFE kapsamındaki endeks için katılımcıların yüzde 58’i %20 ila %50 arasında bir değer beklerken %50 üzeri bir enflasyon gelebileceğini düşünenler yüzde 37’nin üzerindedir.
EU: Güncel TCMB enflasyon raporunda, 2022 yıl sonu için beklenen enflasyon tahminlerinin orta noktası yüzde 65,2 şeklindedir. 2023 yıl sonu tahmini ise yukarıdaki çoğunluğun görüşü ile aynı yönde ve yüzde 22,3 düzeyindedir. Benim tahminim de Türkiye’de enflasyon oranının 2023 yılı sonunda (%20 < π < %50) “Kötü” şeklinde belirtilen seçenekteki gibi olabileceği yönündedir. Bu değişken ve bunun arka planındaki değişim için yapılacak tahminin sonraki soru için de belirleyici olacağı kanaatindeyim.
Enflasyon tahminlerine ilişkin yukarıda bahsettiğim değerler Grafik 2’de gösterilmektedir.
Üçüncü soru BIST 100 Endeksinin 2023 yılını nerede bitirebileceğine yönelikti. Yüzde 20’ye varan bir oranda düşüş bekleyenler azımsanmayacak kadar yüksek. Katılımcıların yüzde 55’i, 0 ila %50 arasında bir getiri beklerken %50’den yüksek kazanç bekleyenlerin oranı yüzde 20.
EU: 2022 yılında dış piyasalardan ayrışarak oldukça iyi bir getiri sunan Borsa İstanbul 2023 yılında bu performansını sürdürebilecek mi? Bu, zaten birçok kişinin yanıt aradığı bir soru. Gelişmiş ülkelerde resesyon beklenirken gelişmekte olan ülkelere kaynak girişiyse muhtemel bir senaryo. Ancak 2023 yılının Türkiye’de seçim yılı olması ve sürecin nasıl şekilleneceği belirsizlikler içeriyor. Bu sorulara herkesin kendince vereceği yanıt da portföyler ve XU100 için yön gösterici olacaktır. Benim tahminim Türkiye’de enflasyon oranına benzer bir getirinin 2023 yılı sonunda (%0 < y < %50) “İyi” şeklinde belirtilen seçeneği destekleyeceği yönünde. İlk çeyrekte bir düşüş, ardından seçime doğru bir çıkış bekliyor, ancak kendi adıma, yıl sonunda reel getiriler açısından temkinli bir portföyü tercih ediyorum.
XU100 Endeksi 2022 yılının başından 16 Aralık 2022 tarihli son kapanışa kadar yüzde 178,65’lik bir yükseliş göstermiştir. (Grafik 19 Aralık fiyatı içermesi nedeniyle bu değerden farklıdır.) Fiyat hareketlerini günlük bazda aşağıda Grafik 3’de gösterdim ve bakalım 2023 yılı sonu kapanış nerede olacak?
Dördüncü soru değerli metallerden altın üzerineydi. Katılanların yüzde 10’u negatif bir getiri beklerken yüzde 51 gibi yüksek bir oran sıfır ila %20 arası bir getiriye işaret ediyor. Boğa piyasası bekleyenlerin oranı ise yüzde 38 gibi oldukça yüksek bir düzeyde.
EU: Herhangi bir nakit akışı üretmeyen, ancak riskler ve belirsizlikler arttığında güvenli liman olma özelliğiyle iyi getiriler ve koruma sağlayan altın ekonomilerin durgunluğa girdiği ve enerji krizinin sürebileceği bir ortamda elbette öne çıkabilir. Ancak faiz oranlarının yükseldiği ve yükselmeye devam edeceği bir ortamda alternatif maliyet kavramı devreye girmekte ve yatırım yaparken dikkatli olmak gerekmektedir. Benim tahminim 2023 yılı sonunda (%0 < y < %20) “İyi” şeklinde belirtilen seçenekten yana. Yılın ilk yarısında XAUUSD için düşüş ya da yatay bir seyir, ardından da mevcut şartlar ve görünüm altında yıl sonuna kadar pozitif bir görünüm bekliyorum.
XAUUSD için günlük bazda fiyat hareketleri Grafik 4’de yer almaktadır. 2022 yılının başından 16 Aralık 2022 tarihli son kapanışa kadar değişim yüzde eksi 1,94 seviyesindedir. Yani bu yıl altın fiyatları ons ve dolar bazında yaklaşık yüzde 2 değer kaybetmiştir. Bakalım 2023 yılı sonu kapanış nerede olacak?
Beşinci soru vazgeçilmez (!) bir fosil yakıt olan Brent türü petrol fiyatları üzerineydi. Yüzde 5’lik bir kesim Ayı piyasası, yüzde 11’lik bir kesimse Boğa piyasası bekliyor. Çoğunluk ise yüzde 51 tercihle %20’ye ulaşabilecek bir pozitif kapanışın gerçekleşeceği düşüncesinde.
EU: Yine çoğunluktan farklı düşündüğüm bir çıktı. Benim tahminim 2023 yılı sonunda USDBRO için fiyatın (-%20 < w < %0) “Kötü” şeklinde belirtilen seçenek içinde kalacağı yönünde. Eğer ekonomiler küresel olarak resesyona gireceklerse ve enflasyon nedeniyle harcanabilir gelir düşüş eğilimi gösterecekse petrol fiyatlarının da buna ayak uydurmasını beklerim. Diğer taraftansa enerji krizinin yılın ikinci yarısında tekrar gündeme gelmesi ve Rusya’nın durumu bu alandaki işlemler için ilave bir yanılma riski içermektedir.
USDBRO şeklindeki Brent türü petrol için günlük bazda fiyat hareketleri Grafik 5’te yer almaktadır. 2022 yılının başından 16 Aralık 2022 tarihli son kapanışa kadar değişim yüzde 1,33 seviyesindedir. Yani bu yıl varil başına petrol fiyatları dolar bazında yüzde 1’in biraz üzerinde değer kazanmıştır. Bakalım 2023 yılı sonu kapanış nerede olacak?
Ekonomi kapsamında bir diğer soru iki çeyrek üst üste negatif büyümenin ilk hangi ülkede görüleceği üzerineydi. Katılımcıların yüzde 41,6’sı İngiltere yanıtını verirken Almanya diyenler yüzde 24,2 ile ikinci sırada. Hemen ardından yüzde 21,8 ile ABD geliyor. Türkiye’de resesyon bekleyenlerin oranı ise yüzde 12,4.
EU: Çoğunluğun görüşüne katıldığım bir alan. Siyasi ve ekonomik olarak bu yıl oldukça yıpranan Birleşik Krallık’ta işlerin 2023 ilk yarısına kadar olumsuz süreceğini düşünüyorum. 2022 q4 ve 2023 q1 büyüme beklentilerim de eksi yönde olduğundan ilk resesyon açıklamasının İngiltere’den geleceği kanaatindeyim.
O hâlde İngiltere için çeyrekler bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla büyüme oranlarına bir bakalım. Grafik 6’nın sol tarafında kırmızı ile işaretlediğim iki çeyrek teknik resesyon tanımına karşılık gelmektedir. Trading Economics verilerine göre 2022 yılının üçüncü çeyreğinde eksi yüzde 0,2 daralma kaydedilmiş durumda. 2023 yılı sonu görünüm nasıl olacak?
Yedinci soru 2022 yılında gündemi belirleyen ve en çok konuşulan konu olan Rusya‘nın Ukrayna‘yı işgali üzerine. Katılımcıların yüzde 43’ü savaşın 2023 yılında biteceğini düşünmüyor. Yüzde 17’lik bir kesim savaş bitse de anlaşmanın seneye kalacağı görüşünde. İyimser grup olan yüzde 12 ilk yarıda savaş biter derken yılın ikinci yarısında bunu bekleyenler yüzde 27 düzeyinde.
EU: Yine yanıtın fark yaratacağı bir soru ve okuduğum raporlara göre bu alanda hızlı bir sonuç pek mümkün görünmüyor. Ateşkes ve görüşme süreçleri mümkün olsa da bu noktadan sonra uzlaşmaya varılacak şartlar çok zor. Yine de iyimser kampta yer alıyor ve yılın ikinci yarısında bir anlaşma ile barışa varılabileceğini düşünüyorum.
Sekizinci soru çatışmanın gündem olabileceği yerlerden biri olan Çin Tayvan hattındandı. Katılımcıların yüzde 40’a yakını böyle bir çatışma olmayacağı görüşünde. Belki yanlışlıkla bir sıkıntı yaşansa da atlatılır görüşü hakim. Ancak yüzde 23 ve yüzde 29’luk bir kesim de çatışma ve bunun tehlikeli boyuta varmasından tedirgin.
EU: The Economist, Bloomberg vb. yayınlardan edindiğim izlenim burası asıl dikkat çekilen kaynama noktası olarak adlandırılsa da gerilimin ve sosyal huzursuzluğun başka yerlerde patlak verebileceği şeklinde. Dolayısıyla bu soruda ben ikinci şıkkı seçtim. Ufak çaplı bir gerilimin yaşanmasına şaşırmam. Bununla birlikte, başka yerlerde sıkıntılara karşı da dikkatli olmakta fayda var.
Dokuzuncu soru Borç Krizi üzerine. Katılımcıların sayısı 400’lere düşerken gelişmekte olan ülkelerde bir borç krizi yüzde 51,7 ile güçlü bir karşılık bulmuş. Kriz beklemeyenlerin oranı neredeyse gelişmiş ülkelerde ve küresel ölçekte kriz bekleyenlerin toplamına eşit.
EU: Enflasyonla mücadele kapsamında izlenen sıkı para politikası ve hızlı, yüksek oranlı bir şekilde arttırılan faiz oranları likidite sıkıntılarına yol açabilir. Finansal koşullardaki daralma da buna işaret ediyor, ama borç krizi çok daha sarsıcı ve etkileri sert olabilecek bir gelişme, bir gri kuğu. Anket kapsamında benim yanıtım da “Gelişmekte olan ülkelerde” şeklinde oldu.
Bloomberg’in hazırladığı ve ABD tarafındaki mali durumu değerlendiren endeks bu yıl zaten bir sıkılaşmaya dönmüştü. 2020 Mart kadar sert bir kötüleşme olmasa da eksi alanda hareketin devam etmesi ve bu kez mali desteklerin yokluğu işleri karıştırabilir. O yüzden bu olasılığı, işlemlerim açısından yakından izliyor olacağım.
Kaynak: Bloomberg
Onuncu ve son soru sektör seçimi üzerineydi. Yanılma ihtimalinin en yüksek olabileceği alan bence burası. Katılımcıların yüzde 42’si enerji, kimya, petrol veya sanayi sektörünü seçmiş. İkinci sırada yüzde 22 ile ulaştırma, turizm, bilişim grubu geliyor. Hemen ardından yüzde 20 GYO, Holding ve bankacılık-finansı tercih etmiş. Son olaraksa gıda, tekstil, inşaat diyenler yüzde 15 oranında.
EU: Global anlamda resesyon denildiğinde şimdiye kadar başarılı olmuş üç sektör öne çıkar: Zorunlu tüketim ve gıda, ilaç-sağlık ve “utilities” olarak nitelendirilen elektrik, su, doğal gaz hizmetleri sunan kuruluşlar. Bu kapsamda ben de ikinci sırada yer alan enerji, elektrik, su, doğal gaz grubunu seçtim, ancak 2022’de zaten oldukça yüksek getiriler sağlayan bu endeks içindeki şirketlere karşı özellikle dikkatli olunması gerektiğini hatırlatmakta fayda var. Tabi aynı uyarı değerinin çok üzerinde fiyatlanan şirketler için de geçerlidir. 2023 benim portföy yönetimimde bu yıla verdiğim adla “özellikle seçici olunması gereken bir yıldır.”
2023: A Year to Be Particularly Selective
Yukarıdaki başlık, yani “2023: Özellikle Seçici Olunması Gereken bir Yıl” sonraki yazımda işleyeceğim bir tema olup önümüzdeki yıl portföy yönetim sürecimin anahtar fikridir.
Gerek şeffaflık gerekse de katılımcıların tahminlerinin çapa etkisine maruz kalmamak için kendi tahminimi analize başlamadan önce hazırladığımı belirtmek isterim. Sürecin devamı nasıl olur, buradaki sorulara en yakın sonuç ne çıkar bilmiyorum. Zaten milyarlarca dolarlık piyasada bunun önceden bilinemeyeceği de ortadadır. Ama siz yine de yatırım danışmanlığı kapsamında olmayan bu bilgiler veya başkalarının tahminleri ile değil; somut verilere dayalı, sorumluluğu size ait olacak şekilde kararlar verin ya da yetkili danışmanınıza başvurunuz.
Ankete katılmış olan herkese teşekkür eder iyi bir yıl dilerim.
Ergun UNUTMAZ, 19.12.2022